آکنه صورت چیست؟
آکنه، یک بیماری پوستی است و جوش‌ها یکی از علائم آن هستند. در واقع، آکنه صورت، نوعی اختلال در فولیکول‌های مو و غدد چربی (غدد سباسه) است. غدد سباسه برای مرطوب نگه داشتن پوست، روغن (سبوم) ترشح می‌کنند و با گرفتگی غدد، آکنه ایجاد می‌شود.
آکنه بیماری بسیار شایعی بوده و افراد در همه نژادها و سنین، ممکن است به آکنه مبتلا شوند. به‌عنوان نمونه، آکنه در ایالت متحده بیشتر در افراد بین 11 تا 30 ساله بروز می‌کند. حتی افراد در دهه 40 و 50 نیز می‌توانند دچار آکنه شوند. با این حال، بیماری آکنه، اغلب در دوران بلوغ شروع می‌شود. در این دوران، هورمون‌های جنسی (آندروژن) در پسران و دختران افزایش می‌یابد و باعث می‌شود غدد چربی، روغن بیشتری تولید کنند.
آکنه صورت به انگلیسی
اصطلاح آکنه در انگلیسی، Acne است و از شایع‌ترین عارضه‌های پوستی صورت است که مردم برای درمان آن، به متخصصان پوست و مو مراجعه می‌کنند. این عارضه در سه درجه ضعیف، شدید و قوی، پوست را درگیر می‌کند و موجب نارضایتی و احساس ناخوشایندی در فرد می‌شود.
درجه‌بندی آکنه در صورت
آکنه براساس شدت و وخامت در دسته‌های زیر قرار می‌گیرد:
آکنه خفیف صورت
اگر فرد مبتلا، کمتر از 20 جوش سرسیاه یا سرسفید، 15 برجستگی ملتهب یا به‌طور کلی کمتر از 30 ضایعه داشته باشد، آکنه در دسته «خفیف» قرار می‌گیرد.
آکنه متوسط صورت
اگر فرد مبتلا، بین 20 تا 100 جوش سرسیاه یا سرسفید، 15 تا 50 برجستگی ملتهب یا به‌طور کلی 30 تا 125 ضایعه داشته باشد، آکنه صورت او در دسته «متوسط» قرار می‌گیرد.
آکنه شدید صورت
افراد مبتلا به آکنه شدید، کیست‌ها و گره‌های ملتهب زیادی دارند. این نوع آکنه، قرمز یا بنفش به نظر می‌رسد و با زخم همراه است.
انواع آکنه در صورت
از مهم‌ترین انواع آکنه صورت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آکنه ولگاریس
آکنه ولگاریس، یکی از انواع رایج این عارضه است. این نوع آکنه، بیشتر صورت، شانه‌ها و پشت فرد را درگیر می‌کند. اگرچه نوع خفیف این نوع آکنه ممکن است با درمان‌های بدون نسخه، بهبود یابد، اما در سطح شدیدتر باید ازسوی متخصص پوست درمان شود.
آکنه کومدون
کومدو یا ضایعه آکنه، یک فولیکول مو است که با روغن و سلول‌های مرده پوست، بسته شده است. کومدون (جمع کومدو) می‌تواند به برآمدگی‌هایی سر سیاه و سر سفید تبدیل شود. عواملی که باعث بدتر شدن کومدون می‌شوند، کومدوژنیک نام دارند.
آکنه صورت کونگلوباتا
آکنه کونگلوباتا، یکی از شدیدترین انواع آکنه صورت است. این عارضه شامل گره‌های ملتهب بسیاری است که زیر پوست به گره‌های دیگر متصل هستند. کونگلوباتا بیشتر روی صورت، گردن، قفسه سینه، بازوها و باسن دیده می‌شود.
آکنه مکانیک
این عارضه بر اثر گرما، اصطکاک و فشار روی پوست ایجاد می‌شود و اغلب نتیجه پوشیدن لباس‌های ورزشی مانند کلاه ایمنی یا کلاه بیس‌بال است. این آکنه «آکنه ورزشی» نیز نامیده می‌شود، زیرا اغلب بین ورزشکاران رخ می‌دهد.
علائم آکنه در صورت
آکنه صورت می‌تواند به‌عنوان جوش بدون آبسه یا کیست پر از چرک، ظاهر شود که پاره شده و منجر به آبسه‌های بزرگ‌تر می‌شود. آکنه می‌تواند در هر نقطه از بدن اتفاق بیفتد. با این حال، اغلب در مناطقی که غلظت زیادی از غدد چربی وجود دارد، مانند صورت، قفسه سینه، شانه‌ها و گردن ظاهر می‌شود. از مهم‌ترین علائم آکنه در صورت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- برجستگی‌های پوستی
- کیست
- قرمزی
- زخم شدن پوست
علت آکنه صورت چیست؟
از مهم‌ترین علل بروز آکنه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
انسداد فولیکول‌های مو
آکنه زمانی ایجاد می‌شود که سوراخ‌های ریز پوست (فولیکول‌های مو) مسدود می‌شوند. غدد سبابه (غدد چربی پوست)، غدد ریزی هستند که در نزدیکی سطح پوست قرار گرفته‌اند. کار این غدد روغنی و چرب کردن پوست و مو است تا خشک نشوند. آن‌ها این کار را با تولید ماده‌ای روغنی به‌نام سبوم انجام می‌دهند.
در آکنه صورت، غدد شروع به تولید بیش از حد سبوم می‌کنند. سبوم اضافی، سلول‌های مرده پوست را به هم می‌چسباند و باعث بسته شدن منافذ می‌شود. منافذ بسته شده به سمت بیرون برآمدگی پیدا کرده و آکنه سر سفید ایجاد می‌کنند. این منافذ می‌توانند باز باشند و آکنه سر سیاه ایجاد کنند.
تستوسترون
هورمون تستوسترون، مهم‌ترین علت آکنه است. با افزایش سطح این هورمون در دوران بلوغ، آکنه نوجوانی ایجاد می‌شود. این هورمون نقش مهمی در رشد و نمو آلت و بیضه در پسران و حفظ قدرت عضلات و استخوان‌ها در دختران ایفا می‌کند.
غدد سبابه نسبت به هورمون‌ها بسیار حساس هستند. افزایش سطح تستوسترون باعث می‌شود غدد نسبت به نیاز پوست، سبوم بیشتری تولید کنند.
ژنتیک
آکنه صورت می‌تواند در خانواده‌ها تکرار شود. اگر والدین فردی آکنه داشته باشند، به احتمال زیاد او نیز خواهد داشت. یک مطالعه نشان داده اگر هر دو والد آکنه داشته باشند، در سنین پایین احتمال بروز آکنه برای فرزند آن‌ها، شدیدتر است. همچنين مشخص شد اگر يكي از والدين آكنه بزرگسالی داشته باشد، احتمال بروز آكنه بزرگسالی در فرزند آن‌ها نيز زیاد است.
برخی از محصولات آرایشی
این مورد کمتر رایج است، زیرا اکثر محصولات آرایشی آزمایش شده‌اند و موجب ایجاد آکنه نمی‌شوند.
داروهای خاص
داروهای استروئیدی، لیتیوم و برخی از داروهای مورد استفاده در درمان صرع، علت آکنه صورت هستند.
فشار روی ناحیه پوست
استفاده از وسایلی مانند تلفن همراه که مدام با پوست در تماس هستند، باعث جوش آکنه می‌شود.
استرس
اگرچه استرس نقش مهمی در ایجاد آکنه ندارد، اما می‌تواند باعث بدتر شدن و ماندگاری بیشتر جوش و اکنه شود.
عوارض و اثرات آکنه پوست
جای آکنه
از مهم‌ترین عوارض آکنه می‌توان به جای آن اشاره کرد. هر نوع لکه آکنه می‌تواند باعث جای زخم شود.
سه نوع اصلی جای آکنه صورت شامل موارد زیر می‌شوند:
اسکارهای به شکل کوه یخ (ice pick scars)
سوراخ‌های کوچک و عمیق در سطح پوست که به نظر می‌رسد پوست با یک جسم تیز سوراخ شده است.
اسکارهای گرد (rolling scars)
اسکارهایی که به شکل دایره یا بیضی در پوست صورت هستند.
اسکارهای واگنی یا مربعی (boxcar scars)
این اسکارها توسط نوارهای بافت زخمی زیر پوست، ایجاد می‌شوند و سطح برآمده و ناهمواری به پوست می‌دهند.
تغییر رنگ پوست
عارضه دیگر آکنه، تغییر رنگ پوست است. این مورد در بعضی مواقع، بدتر از جای زخم آکنه است، اما درمانش ساده‌تر است. با کمک داروهای مناسب و مصرف میوه‌ها و سبزیجات، مدت زیادی طول نمی‌کشد که تغییر رنگ پوست از بین برود یا کمرنگ‌تر شود.
افسردگی و عزت نفس پایین
وقتی فردی دچار جوش و آکنه صورت می‌شود، حاضر نیست با کسی روبه‌رو شود. او از گردهمایی‌های اجتماعی فاصله می‌گیرد و اگر نوجوان باشد، برای همیشه در انزوا و حسادت به همکلاسی‌هایش باقی می‌ماند. افسردگی ناشی از آکنه بسیار جدی است. این مورد اکثرا مورد غفلت واقع می‌شود، زیرا مردم آن را شوخی می‌دانند، اما بیشتر کودکان دارای این مشکل، از کمرویی و اعتماد به نفس پایین رنج می‌برند که به‌خوبی در زندگی بزرگسالی‌شان نمایان می‌شود.
پیشگیری از صورت آکنه ای
آکنه ناشی از تغییرات طبیعی هورمونی است که در دوران بلوغ اتفاق می‌افتد. این امر جلوگیری از آکنه را بسیار دشوار یا حتی غیرممکن می‌کند. با این وجود، اجتناب از مواردی که می‌توانند آکنه ایجاد کنند ممکن است کمک‌کننده باشد.
این موارد شامل برخی داروهای خاص (مانند کورتیکواستروئیدها، لیتیوم و باربیتورات‌ها)، روغن‌های پخت و پز یا برخی مواد آرایشی است. همچنین، شامپو زدن روزانه به جلوگیری از ایجاد روغن روی پوست سر یا صورت کمک می‌کند. درمان زودرس آکنه، ممکن است از بدتر شدن آن و ایجاد زخم جلوگیری کند.
سوالات متداول
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر آکنه به‌گونه‌ای باشد که با درمان‌ها و مراقبت‌های خانگی خوب نشود، باید به پزشک مراجعه کرد.
علت آکنه صورت در زنان چیست؟
زنان بیشتر از مردان به آکنه بزرگسالی مبتلا می‌شوند. بسیاری از موارد آکنه در بزرگسالان ناشی از تغییر در سطح هورمون‌هاست که بسیاری از خانم‌ها در مواقع مشخصی با آن درگیر هستند. این زمان‌ها عبارتند از: پریود: بعضی از خانم‌ها کمی قبل از پریود، آکنه دارند. بارداری: بسیاری از خانم‌ها در سه ماهه اول، آکنه صورت در بارداری را تجربه می‌کنند. سندروم تخمدان پلی‌کیستیک: نوعی بیماری شایع است که می‌تواند علت آکنه شدید صورت، افزایش وزن و کیست‌های کوچک داخل تخمدان‌ها باشد.
منابع
