عارضه پوست مرغی چیست؟
پوست مرغی، یک عارضه پوستی رایج است که معمولا به صورت دانه‌های قرمز رنگ در سطح پوست و به‌ویژه در اعضای برجسته بدن خود را نشان می‌دهد. این برجستگی‌ها یا جوش‌های کوچک، در واقع سلول‌های مرده پوست هستند که به فولیکول‌های مو وصل شده‌اند.
در این عارضه، به نظر می‌رسد پوست فرد جوش زده یا به‌دلیل سرما، حالت مورمور پیدا کرده است، اما در حقیقت پوست دون‌دون شده و به‌دلیل شباهت آن با پوست مرغ، به این نام معروف شده است.
اصطلاح پوست مرغی به انگلیسی
در انگلیسی به عارضه پوست مرغی، Chicken skin گفته می‌شود، اما در اصطلاح پزشکی این عارضه به کراتوزیس پیلاریس (Keratosis Pilaris) معروف است که نوعی اختلال پوستی خوش‌‌خیم به‌شمار می‌رود.
علائم کراتوزیس پیلاریس
این اختلال، همراه با علائمی مانند برآمدگی‌های ریز و کوچکی است که معمولا روی سطح پوست مشخص است و ظاهری خشک و خشن دارد. این برآمدگی‌های آکنه مانند، ممکن است به رنگ سفید، صورتی، قرمز یا قهوه‌ای و سیاه رنگ باشند. علائم زیر نشان‌دهنده این عارضه پوستی است:
– سخت و خشک شدن پوست بعد از بروز دانه‌ها
– بروز دانه‌ها بدون درد
– قرمزی جزئی در اطراف برجستگی‌ها
– تحریک‌پذیری پوست همراه با خارش جزئی
علت کراتوز پیلاریس شدن پوست چیست؟
علت پوست مرغی شدن، ترشح و تجمع یکباره کراتین است. کراتین در حقیقت پروتئینی است که از پوست در برابر عفونت محافظت میکند. اگر کراتین به یکباره ترشح بالایی داشته باشد، سبب مسدود شدن فولیکول‌های مو و برآمدن دانه‌های روی سطح پوست همراه با خشکی شدیدی خواهد شد. به‌عبارت دیگر، این عارضه به‌دنبال ضخیم شدن مو در منافذ فولیکول نمایان و باعث ریزش پوست‌های مرده در اطراف ریشه مو و مسدود شدن این منافذ و در نهایت بروز برآمدگی‌هایی روی پوست می‌شود. این اختلال در جایی که ریشه مو وجود دارد، مانند روی بازوها، ران‌ها، سینه‌ها، ساعد و پایین پاها، باسن و گونه‌ها بروز میکند و هیچ‌گاه در کف دست‌ها یا پاها دیده نشده است.
هیچ دلیل مشخصی برای ترشح یکباره کراتین مطرح نشده است، اما متخصصان معتقدند ابتلا به عارضه پوست مرغی، بیشتر جنبه ژنتیکی و وراثتی دارد و همراه با سایر بیماری‌های پوستی مانند درماتیت آتوپیک، ایکتیوز ولگاریس، آلرژی فصلی یا تب یونجه، خشکی پوست، آسم، رینیت، اگزما و درماتیت آتوپیک معمولا در پوست خشک بروز میکند. از این‌رو بدون شک، خشک شدن پوست، عامل اصلی این عارضه است و آن را شدت می‌‌بخشد. با توجه به این موضوع، احتمال بروز آن در فصل‌های خشکِ سال به‌ویژه در زمستان بیشتر خواهد بود.
تغییرات هورمونی نیز عامل مهمی برای نمایان شدن این اختلال پوستی به‌شمار می‌رود. البته به‌تازگی نیز برخی متخصصان مصرف بعضی داروها مانند سیکلوسپورین و مهارکننده‌های تیروزین کیناز را از عوامل بروز این عارضه پوستی برمی‌‌شمرند.
چه کسانی مستعد ابتلا به این عارضه هستند؟
کراتوزیس پیلاریس، عارضه پوستی شایعی است و احتمال اینکه هر فردی به آن مبتلا شود، وجود دارد و براساس آمار، حدود ۴۰ درصد افراد می‌توانند دچار آن شوند. البته این عارضه حدود ۵۰ تا ۸۰ درصد در بین کودکان و نوجوانان و ۴۰ درصد در بین بزرگسالان رایج است.
به‌طورکلی، این اختلال در بین کودکان و نوجوانان رایج‌تر است و معمولا در سنین کودکی و قبل از ۱۰ سالگی آغاز می‌شود و در دوران نوجوانی به اوج خود می‌رسد و تا پیش از ۳۰ سالگی کمرنگ شده و پس از آن نیز کاملا از بین می‌رود.
زنان نسبت به مردان، بیشتر مستعد ابتلا به این عارضه هستند. تغییرات هورمونی در دوران بلوغ و نوجوانی و همچنین بارداری، می‌تواند عامل بروز این اختلال در نوجوانان و زنان باشد.
به‌طور کلی، افرادِ با پوست نازک‌تر بیشتر در معرض این بیماری پوستی قرار می‌گیرند. همچنین احتمال بروز این عارضه در افراد چاق و کسانی که پوست خشک و بور دارند و مبتلایان به اگزما بیشتر است.
اثرات و عوارض کراتوزیس پیلاریس
پوست مرغی شدن پوست، عوارض جانبی خطرناکی ندارد و بروز آن بیشتر از نظر زیبایی برای افراد اهمیت دارد. هرچند برخی از افراد پس از برطرف شدن برآمدگی‌های پوست و التهابات مربوط به آن، ممکن است به‌طور موقت به عارضه کمرنگ شدن پوست (هایپو پیگمانتاسیون) مبتلا شوند که این عارضه نیز خطرناک نیست.
لازم به یادآوری است که در صورت دستکاری برآمدگی‌ها یا حتی پس از بهبود این اختلال، ممکن است پوست به آسیب‌های جزئی یا التهاب‌هایی دچار شود؛ از این‌رو، برآمدگی‌های ناشی از این عارضه را نباید به هیچ عنوان دستکاری کرد.
چگونگی تشخیص پوست مرغی شدن پوست
این اختلال پوستی با بررسی شکل ظاهری پوست از سوی یک متخصص به سادگی قابل تشخیص است. از آنجایی که این عارضه زمینه ارثی و ژنتیکی دارد، با بررسی سوابق خانوادگی می‌توان به آن پی برد. البته در برخی اختلال‌های پوستی، ممکن است نشانه‌هایی مشابه بین این عارضه با سایر بیماری‌های پوستی مانند آکنه، فولیکولیتیس، میلیا، اگزما، روزاسه صورت، درماتیت آتوپیک، خشکی پوست، فولیکولاریس کراتوزیس، کیست مو و … وجود داشته باشد که با مراجعه به پزشک قابل تشخیص خواهد بود.
توصیه‌هایی برای پیشگیری از کراتوزیس پیلاریس
برای افرادی که بیشتر در معرض ابتلا به عارضه پوست مرغی هستند، توصیه نکات زیر ضروری به نظر می‌رسد:
– استحمام با آب گرم به جای آب داغ بهمنظور پیشگیری از خشک شدن پوست
– لایه‌برداری از پوست مرده بدن
– محدود کردن مدت زمان استحمام
– استفاده از یک مرطوب‌کننده هوا
– استفاده از مرطوب‌کننده مناسب بدن برای پیشگیری از خشک شدن پوست
– رژیم غذایی مناسب حاوی ویتامین‌های E و A و اسیدهای چرب امگا۳
– استفاده روزانه از میوه و سبزیجات مانند گوجه‌فرنگی، انبه، کدو تنبل و سبزیجات
– مصرف روزانه لبنیات و سویا
سوالات متداول
در صورت بروز عارضه پوست مرغی چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
به‌طور کلی، این عارضه خطر جدی به همراه ندارد، اما ممکن است در کودکان دانه‌های قرمز رنگی دیده شود که برای تشخیص و افتراق آن با سایر بیماری‌های مشابه پوستی، بهتر است به پزشک مراجعه شود.
آیا عارضه کراتوزیس پیلاریس می‌تواند مسری باشد؟
این اختلال پوستی مسری نیست و به هیچ عنوان از طریق تماس پوستی از یک فرد به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.
آیا اصلاح یا اپیلاسیون سبب عارضه کراتوزیس پیلاریس می‌شود؟
جوش‌هایی که پس از اپیلاسیون ظاهر می‌شوند، در رده فولیکولیت‌های سطحی قرار می‌گیرند که ممکن است به صورت پوست مرغی ظاهر شود. البته هر اندازه التهاب در مجراها عمیق‌تر باشد، فولیکولیت هم عمیق‌تر می‌شود. در افرادی که پوست چربی دارند یا قبلا هم جوش داشته‌اند یا روی سطح پوست خود موهای ضخیم و خشن دارند، ممکن است اپیلاسیون سبب عفونت شود؛ از این‌رو، زمانی که ریشه موها ضخیم باشد، فرد را مبتلا به عفونت فولیکولیت میکند. از همین رو توصیه می‌شود برای اپیلاسیونِ بدن، روش‌هایی به کار گرفته شود که کمترین آسیب را به پوست وارد میکند.
