عمل پلیکاسیون معده (پلیسه زدن معده) چیست؟
عمل پلیکاسیون معده یا آندوسکوپی گاستروپلاستی آستین، یکی از روش‌های جدید، موثر و بی‌خطر برای کاهش وزن است که از سال 2017 میلادی مورد استفاده است. این عمل پیشرفته، یک راهکار غیرتهاجمی است که موجب کاهش حجم معده بیمار می‌شود و بیمار خیلی سریع‌تر از گذشته احساس سیری را تجربه خواهد کرد.
آندوسکوپی گاستروپلاستی آستین همان‌طور که از نام آن پیداست، با کمک روش آندوسکوپی و از طریق دهان انجام می‌شود.
طی این عمل، پزشک معالج با استفاده از پلیسه زدن معده آن را کوچک می‌کند. انجام این روش، درست همانند آندوسکوپی تشخیصی دستگاه گوارش است؛ با این تفاوت که روند بخیه زدن معده هم به آن اضافه می‌شود.
در این روش، هیچ بخشی از معده برداشته نمی‌شود؛ بنابراین در صورت عدم رعایت رژیم غذایی و فعالیت‌های لازم، می‌توان آن را فرآیندی برگشت‌پذیر توصیف کرد. در انیمیشن زیر می‌توانید مراحل انجام این عمل را مشاهده نمایید.
کاربرد اصطلاح پلیکاسیون معده به انگلیسی
آندوسکوپی گاستروپلاستی آستینی یا endoscopic sleeve gastroplasty (ESG) با عنوان عمل پلیکاسیون معده (accordian procedure یا gastric plication) نیز شناخته می‌شود. در زبان فارسی، برخی افراد این روش را با نام پلیسه زدن معده یا بخیه زدن معده نیز می‌شناسند.
چه کسانی به عمل آندوسکوپی گاستروپلاستی آستین نیاز دارند؟
عمل آندوسکوپی گاستروپلاستی آستین (ESG) مناسب کسانی است که شاخص توده بدنی (BMI) آنها بین 30 تا 40 بوده و با رعایت رژیم غذایی و انجام تمرینات ورزشی موفق نشده‌اند وزن خود را کاهش دهند. در عین حال، این روش به افرادی کمک می‌کند که به هر دلیلی، تمایلی به انجام جراحی ندارند.
چاقی مفرط مشکلات ثانویه فراوانی را برای فرد ایجاد می‌کند. به‌طور معمول، افراد مناسب برای انجام عمل پلیکاسیون معده کسانی هستند که اضافه وزن دارند و دارای مشکلات زیر هستند:
- آپنه خواب
- درد مفاصل
- فشار خون بالا
- دیابت
- افسردگی بر اثر چاقی
- مصرف سیگار
- امکان ابتلا به سکته یا بیماری‌های قلبی ناشی از چاقی
این عمل برای کسانی که قبلا عمل‌های دیگری روی معده خود انجام داده‌اند هم گزینه مناسبی است.
عمل پلیکاسیون معده برای چه کسانی مناسب نیست؟
عمل آندوسکوپی گاستروپلاستی آستین برای افراد دارای شاخص توده بدنی بالاتر از 40 مناسب نیست. انجام آزمایش‌های پزشکی گوناگون، میزان آمادگی بیمار برای انجام این عمل را مشخص خواهد کرد. در عین حال، در صورت وجود هر یک از موارد زیر، عمل بخیه زدن معده برای فرد مناسب نخواهد بود:
- فتق هیاتال یا حجاب حاجز
- زخم معده یا اثنی‌عشر
- سابقه جراحی معده
- التهاب روده
- مصرف طولانی‌مدت داروهای ضد انعقاد خون
- بارداری
آمادگی قبل از عمل پلیکاسیون معده
انجام عمل پلیسه معده هم مانند هر جراحی دیگری، نیازمند انجام برخی معاینات و آزمایش‌هاست. این معاینات به پزشک کمک می‌کند تا وضعیت جسمی و سلامتی بیمار را با دقت ارزیابی کند. علاوه بر این، انجام این اقدامات، بروز عوارض احتمالی ناشی از عمل را به حداقل کاهش خواهد داد.
پیش‌نیازهای عمل پلیسه زدن معده
از جمله پیش‌نیازهای عمل پلیسه معده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آزمایش خون برای کنترل شرایط عمومی بدن شامل شمارش تعداد گلبول‌های خون و ارزیابی میزان قند، سدیم، پتاسیم، آلبومین، کراتین، تری‌گلیسیرید و کلسترول خون
- تست انگل
- آزمایش انعقاد خون
- سونوگرافی از محفظه شکمی
- آزمایش تیروئید
- تست بارداری
- نوار قلب
- تست ریه
- آزمایش میکروب هلیکوباکتری پیلوری
- رادیوگرافی قفسه سینه
- مشاوره روانشناسی
- مشاوره بیهوشی
پس از دریافت نتایج آزمایش‌ها، در صورتی که شرایط برای انجام عمل پلیکاسیون معده مهیا باشد، پزشک متخصص توصیه‌هایی را ارائه خواهد کرد که لازم است بیمار آنها را به دقت رعایت کند.
به احتمال قوی، توصیه خواهد شد که بیمار چند ساعت قبل از عمل، از خوردن و آشامیدن اجتناب کند. در عین حال، محدودیت‌هایی هم درباره مصرف داروهای احتمالی وجود خواهد داشت که برای آگاهی از آنها لازم است بیمار با پزشک متخصص خود مشورت کند. در مواردی، ممکن است شروع برخی فعالیت‌های بدنی نیز به بیمار توصیه شود.
رژیم غذایی قبل از عمل
علاوه بر موارد فوق، بیمار باید دو هفته قبل از عمل پلیکاسیون معده، رژیم غذایی به خصوصی را دنبال کند. این رژیم غذایی کم کالری، شامل کم کردن میزان کربوهیدرات‌هایی نظیر سیب‌زمینی، ماکارونی و شیرینی‌جات خواهد بود. در عین حال، توصیه خواهد شد که پروتئین، سبزیجات و مایعات بدون قند را بیشتر مصرف کند. این کار با هدف کاهش سلول‌های چربی داخل کبد و کوچک کردن آن انجام می‌شود.
لازم است بدانید که کبد درست در کنار معده قرار دارد و بزرگ بودن آن روند عمل پلیکاسیون معده را برای پزشک دشوار خواهد کرد؛ بنابراین، برای پیشگیری از بروز خطرات احتمالی لازم است دستورات پزشک به‌طور کامل از سوی بیمار اجرا شود.
بیمار دو روز پیش از عمل باید از آشامیدن مایعات گازدار و کافئین‌دار خودداری کند و فقط از غذاهای مایع و رقیق استفاده کند. مصرف نوشیدنی‌های پروتئینی بدون قند، آبگوشت و سوپ رقیق، چای و قهوه بدون کافئین، ژله و بستنی‌های بدون قند مانعی ندارد.
مراحل انجام عمل پلیسه معده
عمل پلیکاسیون معده یا بخیه معده، شیوه‌ای آسان و کم‌خطر است. در ابتدا تیم پزشکی، فرد را با تزریق دارو بیهوش می‌کنند. سپس لوله ظریف و انعطاف‌پذیر آندوسکوپی که به دوربین و تجهیزات مورد نیاز دیگری مجهز است، از راه دهان و با گذر از مری وارد معده بیمار می‌شود. در طول عمل، پزشک متخصص با بخیه‌زدن، بخش‌هایی از معده را می‌بندد و به این ترتیب و با ایجاد تغییر در ساختار آن، حجم معده را کاهش می‌دهد.
مراقبت‌های بعد از عمل بخیه زدن معده
پس از به هوش آمدن، بیمار به مدت چند ساعت تحت مراقبت تیم درمان قرار خواهد گرفت و اجازه خوردن و آشامیدن نخواهد داشت. در مواردی ممکن است برای پیشگیری از بروز مشکلات مختلف، بیمار به مدت یک تا دو روز در بیمارستان بستری شود. در شرایط عادی، روند بهبودی کامل تا چهار هفته طول می‌کشد. پس از انجام عمل آندوسکوپی گاستروپلاستی آستین، بهتر است بیمار به مدت یک تا دو هفته در منزل بماند و استراحت کند.
عمل پلیکاسیون معده توسط چه متخصصی انجام می‌شود؟
با توجه به آشنایی متخصصان گوارش به عملکرد گوارشی انسان و مهارت آنها در استفاده از دستگاه آندوسکوپی، بهتر است این عمل تحت نظر این متخصصان انجام شود.
به این ترتیب، به علاقه‌مندان استفاده از این روش توصیه می‌شود، عمل پلیسه معده را در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های معتبر، تحت نظارت مستقیم تیم درمان و توسط متخصصان گوارش انجام دهند.
مدت زمان لازم برای انجام عمل پلیسه زدن معده
پلیکاسیون معده در واقع یک عمل سرپایی است که انجام آن در اتاق عمل، حدود 60 تا 90 دقیقه طول می‌کشد.
پس از اتمام کار، بیمار در اتاق ریکاوری به هوش می‌آید. بهتر است در طول روند عمل و پس از آن، یکی از اعضای خانواده یا دوستان بیمار او را همراهی کنند. البته اگر همراه فرد کسی هم نباشد مشکل خاصی پیش نمی آید.
توقعات بیمار بعد از عمل آندوسکوپی گاستروپلاستی آستین
انتظار می‌رود انجام این فرآیند با کاهش 30 تا 40 درصدی اضافه وزن همراه باشد. برای کسب نتیجه بهتر، بیمار باید سبک زندگی خود را تغییر دهد و از یک برنامه غذایی کم کالری، منظم و سالم پیروی کند. در عین حال، انجام فعالیت‌های ورزشی مداوم به بیمار کمک خواهد کرد تا به‌تدریج وزن بیشتری را از دست بدهد. به علاوه همان طور که پیش‌تر هم اشاره شد، انتظار می‌رود بسیاری از معضلات ناشی از اضافه وزن بیمار بهبود یابد. عمل بخیه زدن معده در بهبود مشکلات زیر موثر خواهد بود:
- بیماری‌های قلبی یا احتمال سکته مغزی
- فشار خون بالا
- آپنه شدید خواب
- دیابت نوع 2
- ریفلاکس گاستروازوفاژیال
- آرتروز یا درد مفاصل
مدت زمان دوره نقاهت عمل پلیکاسیون معده
اغلب افرادی که عمل بخیه معده را انجام می‌دهند، چند ساعت پس از اتمام کار از بیمارستان یا کلینیک مرخص می‌شوند. در مواردی ممکن است لازم باشد که بیمار به مدت یک یا حداکثر دو روز در بیمارستان بستری شود و از نزدیک تحت مراقبت قرار بگیرد. در طول انجام عمل و طی دوران نقاهت، بهتر است فردی بیمار را همراهی کند.
محدودیت‌های بعد از عمل بخیه زدن معده
از جمله توصیه‌های لازم و محدودیت‌های بیمار پس از عمل پلیکاسیون معده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم مصرف غذاهای سنگین و وعده‌های حجیم
- اجتناب از مصرف غذاهای حاوی چربی اشباع شده و مواد غذایی فرآوری شده
- از مصرف آب در میان وعده‌های غذایی خودداری کند.
- درباره مصرف ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی با پزشک خود مشورت کند.
- انجام مستمر و مداوم تمرینات ورزشی از قبیل شنا، یوگا و رقص را در برنامه‌های روزانه خود بگنجاند.
- از آشامیدن نوشیدنی‌های الکلی خودداری کند.
- از مصرف داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی نظیر آسپرین، ایبوبروفن و ناپروکسن خودداری کند. مصرف این قبیل داروهای بدون نسخه ممکن است منجر به از بین رفتن بافت طبیعی محافظ معده شوند.
محدودیت رژیم غذایی بعد از بخیه معده
پس از عمل آندوسکوپی گاستروپلاستی آستین، به‌طور تقریبی چهار هفته طول می‌کشد تا بدن سلامت کامل خود را بازیابد. در این مدت، مصرف بسیاری از نوشیدنی‌ها و غذاها برای بیمار محدود م یشود و رژیم غذایی به خصوصی جایگزین خواهد شد. در عین حال، به بیمار توصیه می‌شود تا دو هفته پس از عمل پلیسه زدن معده، از انجام فعالیت‌های شدید بدنی خودداری کند. رژیم غذایی چهار هفته‌ای بعد از عمل پلیکاسیون معده عبارت است از:
هفته اول و دوم
- به بیمار توصیه می‌شود مقادیر قابل‌توجهی آب و نوشیدنی‌های رقیق بنوشد و درباره استفاده از نوشیدنی‌های الکترولیتی با پزشک خود مشورت کند.
- حذف کامل قند و مواد قندی از رژیم غذایی: در این دوران، خوردن قند باعث ایجاد سندروم دامپینگ می‌شود. سندروم دامپینگ عارضه‌ای است که بر اثر آزاد شدن ناگهانی مقدار زیادی انسولین در روده کوچک ظاهر می‌شود. این امر، حالت تهوع، خستگی، اسهال و حتی استفراغ را به‌دنبال خواهد داشت.
- حذف کامل نوشیدنی‌های کافئین‌دار: کافئین ممکن است در ایجاد ریفلاکس اسید و کم آبی در بدن موثر باشد.
- حذف نوشیدنی‌های گازدار اعم از قندی و بدون قند و حتی انواع بدون کالری آن
- به بیمار توصیه می‌شود مایعات نرم مانند انواع نوشیدنی‌های پروتئینی بدون قند، شیر و آب‌میوه‌های رقیق و صاف شده مصرف کند.
- همچنین توصیه می‌شود در هر نوبت غذایی، مقدار اندکی سوپ رقیق صاف شده میل کند.
- مصرف فرنی، بستنی و ماست کم چرب و بدون قند توصیه می‌شود.
در پایان هفته دوم، اشتهای فرد به‌تدریج افزایش خواهد یافت. با این حال، لازم است از مصرف غذاهای جامد خودداری کند.
هفته سوم
در طول هفته سوم و بعد از عمل پلیکاسیون معده، فرد می‌تواند غذاهای نرم و پوره‌های مختلف را کم‌کم به برنامه غذایی خود اضافه کند. علاوه بر این، لازم است بیمار به‌طور قابل‌توجهی سرعت خود را در میل کردن غذا کاهش دهد و هر لقمه را به خوبی بجود. استفاده از سبزیجات بدون فیبر و مواد غذایی کم‌چرب و بدون قند در پوره‌ها و فرنی‌ها، بدون مانع است. در طول هفته دوم بعد از عمل بخیه زدن معده، بیمار می‌تواند از مواد غذایی مجاز زیر استفاده کند:
- انواع فرنی بدون قند
- ماهی سفید بخارپز و له شده
- سوپ نرم
- پنیر نرم
- کمپوت میوه
لازم به ذکر است که در طول هفته سوم باید از مصرف ادویه‌جات، مواد غذایی جامد و کافئین‌دار خودداری شود.
هفته چهارم
در طول هفته چهارم بعد از عمل پلیکاسیون معده، بیمار به‌تدریج می‌تواند خوردن مواد غذایی جامد را شروع کند. توصیه می‌شود، فرد عادات غذایی خود را تغییر دهد و از مواد غذایی سالم و کم کالری استفاده کند و همچنین از مصرف مواد قندی، چربی‌ها، غذاهای دیر هضم، ماکارونی و انواع پاستا، سیب‌زمینی، کربوهیدرات‌ها، سبزیجات غنی از فیبر و آجیل خودداری کند. مصرف تدریجی مواد غذایی زیر، بدون مانع خواهد بود:
- مرغ و ماهی و سبزیجات آب‌پزی که به‌خوبی پخته باشد.
- پنیر کم چرب
- انواع میوه
از پایان هفته چهارم، بیمار می‌تواند به‌تدریج برنامه غذایی عادی خود را از سر گیرد. فرد باید از مصرف هم‌زمان مواد خوراکی متنوع خودداری کند. همچنین بهتر است مواد غذایی پرچرب، شیرین و گازدار مصرف نکند.
فرد باید از حجم وعده‌های غذایی خود بکاهد و هر بار یکی از مواد غذایی را به خوراک خود اضافه کند.
میان وعده‌های سنگین و متعدد توصیه نمی شود. ضمن اینکه فرد باید مقادیر قابل‌توجهی آب طی روز و خارج از وعده‌های غذایی مصرف کند.
مزایای عمل پلیکاسیون معده
از جمله مزایای قابل توجه عمل پلیسه زدن معده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بر خلاف سایر روش‌های تهاجمی، انجام این عمل عملکرد عادی دستگاه گوارش و هضم را تغییر نمی‌دهد.
- نیازی به جاگذاری شی خارجی و مشکلات احتمالی ناشی از انجام این کار را ندارد.
- عمل بخیه زدن معده، برگشت‌پذیر است؛ بنابراین، بیمار می‌تواند در هر زمانی به پزشک مراجعه کرده و معده خود را به حالت اول برگرداند.
- دوران نقاهت و بستری کوتاه‌مدت
- کاهش اشتها
- کاهش وزن قابل توجه
- تاکنون هیچ آماری مبنی بر مرگ و میر ناشی از عمل آندوسکوپی گاستروپلاستی آستین ثبت نشده است.
عوارض جانبی عمل پلیکاسیون معده
بدیهی است که هر عملی در کنار مزایای قابل توجه، ممکن است برخی خطرات و عوارض احتمالی را نیز به دنبال داشته باشد. از عوارض جانبی احتمالی عمل پلیسه زدن معده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس درد، تهوع و استفراغ در هفته اول پس از عمل
- مشکلات معمول ناشی از بیهوشی عمومی
- امکان نشتی از منافذ بخیه
- نفخ
ریسک‌های عمل پلیسه زدن معده
- در صورت عدم رعایت رژیم غذایی، افزایش سایز معده تا 15 درصد
- باز شدن بخیه و نیاز به جراحی مجدد
- بروز عفونت یا خونریزی در محل جراحی
قیمت عمل پلیکاسیون معده
قیمت پلیکاسیون معده تحت شرایط متفاوت تغییر می‌کند. از جمله آیتم‌‌هایی که بر این فاکتور تاثیرگذار است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دولتی یا خصوصی بودن بیمارستان
- جنس ابزار و وسایل مورد استفاده برای عمل
- شهر محل انجام عمل
- میزان تبحر جراح
- وضعیت سلامتی بیمار
به‌طور کلی قیمت عمل پلیسه معده در ایران حدود 18 تا 24 میلیون تومان است.( این برآورد، مربوط به نیمه اول سال 1400است.)
سوالات متداول
باوجود تمام نکاتی که در مقاله ذکر شد، ممکن است هنوز هم بیمار در این زمینه با پرسش‌هایی مواجه باشد. در اینجا تلاش خواهیم کرد تا به سوالات احتمالی پاسخ دهیم.
چقدر طول می‌کشد با عمل آندوسکوپی گاستروپلاستی آستین وزن بیمار کم شود؟
عمل بخیه زدن معده به فرد کمک خواهد کرد تا در یک بازه زمانی 12 تا 24 ماهه، حدود 15 تا 20 درصد از وزن خود را کاهش دهد.
آیا با انجام عمل پلیسه زدن معده، فعالیت بدنی محدود می‌شود؟
به بیمار توصیه می‌شود یک تا دو هفته بعد از عمل پلیکاسیون معده، هیچ‌گونه فعالیت فیزیکی شدیدی انجام ندهد و استراحت کند. پس از این مدت، می‌تواند با پزشک متخصص مشورت و طبق دستور او، انجام تمرینات ورزشی خود را آغاز کند.
چه مدت زمانی بعد از انجام عمل بخیه زدن معده می‌توان به محل کار مراجعه کرد؟
بیمار بهتر است یک یا دو هفته بعد از عمل مرخصی بگیرد و در منزل استراحت کند.
بعد از عمل پلیکاسیون معده ممکن است وزن از دست رفته دوباره برگردد؟
هیچ‌کدام از روش‌های پزشکی موثر در لاغری به‌تنهایی نمی‌توانند کاهش وزن و پایداری آن را تضمین کنند. انجام این کار تنها در صورتی نتیجه خواهد داد که بیمار رژیم غذایی خود را به دقت کنترل کرده و به‌طور مداوم و با جدیت ورزش کند
آیا انجام عمل پلیکاسیون معده بی‌خطر است؟
عمل آندوسکوپی گاستروپلاستی آستین بسیار کم‌خطرتر از روش‌های مشابه بوده و تا کنون گزارش‌های نامطلوب قابل توجهی درباره آن ارائه نشده است. البته احساس درد و تهوع تا چند روز بعد از این عمل وجود خواهد داشت که با دارو قابل رفع هستند.
بعد از عمل بخیه زدن معده، بهبودی کامل چقدر طول می‌کشد؟
انتظار می‌رود که 3 تا 5 هفته بعد از عمل، حال عمومی بیمار به‌طور کامل بهبود یابد.
منابع
