اگزما صورت: علائم، علت، عوارض و راه پیشگیری

اگزما صورت چیست؟

بخش‌های مختلفی از پوست بدن در معرض ابتلا به اگزما قرار دارد. به‌عنوان مثال می‌توان به دست، پا، صورت، سینه، کمر و… اشاره کرد. این عارضه در هر یک از این موارد می‌تواند به‌تنهایی یا ترکیبی در یک فرد بروز پیدا کند. اگزما صورت، یکی از شایع‌ترین انواع این بیماری است که به‌دلیل فعالیت بیش از اندازه سیستم ایمنی در برابر انواع محرک‌ها به‌وجود می‌آید.

این عارضه در صورت، نوعی اختلال پوستی مزمن و قابل کنترل است که به صورت التهاب، قرمزی، خارش، ضایعات برجسته و پوسته‌ریزی نمایان می‌شود.

 

اصطلاح پزشکی

در اصطلاح علمی، خارش، التهاب، قرمزی و ملتهب‌شدن پوست، اگزما(Eczema) یا درماتیت(Dermatitis) نامیده می‌شود. گاهی برای شناخت بهتر علائم و عضو درگیر، پسوندهایی به‌نام اگزما اضافه می‌شود. به همین دلیل انواع مختلفی از این بیماری گزارش شده است. در صورت عمومی اصطلاح انگلیسی اگزما صورت Facial eczema است.

 

علائم اگزما صورت

علائم مختلفی برای بیماری اگزما گزارش شده است. اگزما صورت اغلب شامل پلاک‌های قرمز، برجستگی‌های کوچک و… در اطراف چشم، گونه و لب است. چگونگی علائم براساس نوع اگزما و اندام درگیر متفاوت است. به‌طور کلی علائم گزارش‌شده برای اگزمای صورت عبارتند از:

• تورم
• خارش
• قرمزی
• التهاب
• پوسته‌پوسته شدن
• برجستگی‌های ریز یا سکه‌ای مانند
• تاول‌های قرمز یا قهوه‌ای(که در صورت عفونت به رنگ زرد تغییر می‌کنند.)

بثورات، در صورت خارش فراوان، ضخیم، عفونی و دچار تغییر رنگ می‌شوند. دلیل این موضوع آسیب‌دیدگی و افزایش حساسیت لایه‌های محافظ پوست است.

 

شدت اگزما صورت

نوعی تقسیم‌بندی برای اگزما در صورت، براساس شدت علائم ارائه شده است. بر این اساس، این عارضه به سه نوع حاد، تحت حاد و مزمن تقسیم می‌شود.

 

اگزمای حاد صورت

نوع حاد دارای علائمی از قبیل ضایعات متورم، قرمز روشن و آبدار به همراه خارش شدید است.

 

اگزمای تحت حاد صورت

اگزمای تحت حاد صورت التهاب پوستی است که  در ادامه حالت حاد این عارضه اتفاق می افتد. در حالت تحت حاد، ضایعات به حالت فلسی تغییر شکل داده و با قرمزی و خارش متوسط تا شدید همراه می‌شوند.

 

اگزمای مزمن صورت

 پوست صورت در نوع مزمن نیز ضخیم، ترک خورده و دچار خارش متوسط تا شدید است.

 

انواع

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره اگزمای صورت باید شناخت درستی از انواع اگزما وجود داشته باشد، زیرا اگزما صورت می‌تواند در هر یک از گروه‌ها جا بگیرد. انواع اگزما عبارتند از:

 

اگزما آتوپیک (Atopic dermatitis)

نوع شایعی از اگزماست که بیشتر غبغب و گونه فرد را درگیر می‌کند. این نوع برجستگی‌ها در صورت، دچار خارش عفونی و پوسته‌ریزی می‌شوند. بروز این نوع تاول، محدودیت سنی ندارد و در کودکان تا بزرگسالان مشاهده می‌شود. این بیماری بیشتر در خانواده‌های با زمینه ابتلا به آسم یا تب یونجه بروز پیدا می‌کند.

 

درماتیت سبورئیک (seborrheic dermatitis)

عامل اختلال نوعی قارچ است که مناطق چرب پوست را درگیر می‌کند. اگزما پوست صورت در بسیاری از موارد مربوط به این اختلال است. دلیل این موضوع غدد چربی موجود در زیر پوست صورت است. ابرو، بالای پلک، اطراف بینی، اطراف دهان و پشت گوش از جمله نقاط درگیر با اگزما هستند.

دوره بهبودی و عود این اختلال کمی طولانی است. به همین دلیل به گمان افراد مبتلا، عود کردن بیماری و بهبودی آن به صورت فصلی رخ می‌دهد.

از علائم درماتیت سبورئیک می‌توان به پوسته‌پوسته شدن، قرمزی و شوره سر اشاره کرد. این اختلال نیز محدودیت سنی ندارد و از کودکی تا بزرگسالی امکان ابتلا به آن وجود دارد. درماتیت سبورئیک در سنین نوزادی در اصطلاح «کلاه گهواره» نامیده می‌شود.

 

درماتیت تماسی صورت (contact dermatitis)

درماتیت تماسی به‌دلیل تماس پوست صورت با انواع مواد محرک و شیمیایی رخ می‌دهد. رنگ، عطر، شوینده، دود سیگار، گازهای سمی، مواد سفیدکننده، دارو، برخی صابون‌ها و آلرژن‌ها در دسته مواد محرک اگزما جای می‌گیرند. علائم این اختلال شامل خارش، سوزش، قرمزی و تاول است. در برخی موارد، علت بروز اگزما صورت به نوع تماسی نسبت داده می‌شود.

 

اگزمای نومولار (Nummular dermatitis)

ایجاد خشکی شدید، پوسته‌پوسته شدن، التهاب، قرمزی و ترک‌خوردگی در صورت از علائم ابتلا به اگزمای نومولار است. این عارضه پوستی بیشتر در فصول سرد سال و به صورت خشکی‌های دایره‌ای نمایان می‌شود. به همین دلیل به آن اگزمای دیسکی یا سکه‌ای نیز گفته می‌شود.

 

درماتیت خودایمنی پروژسترون

در مواردی نادر، درماتیت خودایمنی پروژسترون دلیل اصلی بروز اگزما صورت در خانم‌ها معرفی می‌شود. دلیل اصلی بروز این اختلال، تغییرات هورمونی است. علائم پوستی در این اختلال پیش از چرخه قاعدگی نمایان و بعد از آن محو می‌شوند.در ادامه ویدئوی زیر از زیباکلیک را تماشا کنید تا با اگزما و انواع آن بیشتر آشنا شوید.

 

 

علل ایجاد اگزما در صورت

از جمله مهمترین دلایل بروز این عارضه در صورت به شرح زیر است.

 

وراثت

به عقیده محققان، وراثت مهم‌ترین عامل در ابتلا به انواع اگزما صورت است. سابقه خانوادگی در ابتلا به اگزما، آسم، آلرژی و تب یونجه نقش موثری در ابتلای نسل بعد به این بیماری دارد.

 

تغذیه و آلرژی

 حساسیت به مواد غذایی را نیز می‌توان به‌عنوان یکی دیگر از مهم‌ترین عوامل معرفی کرد. این موضوع بیشتر نوزادان و کودکان را درگیر می‌کند. برای رفع این مشکل باید برخی مواد غذایی حساسیت‌زا از رژیم غذایی افراد دچار اگزما حذف شود. توت، گوجه‌فرنگی، آجیل، شکلات، بادام زمینی و… از جمله این موارد هستند.

 

علل عمومی

سایر عوامل عبارتند از:

• تعریق
• خشکی پوست
• مواد شوینده قوی
• استرس و اضطراب
• تماس با رنگ و عطر
• کلر موجود در آب استخر
• هوای بسیار سرد یا بسیار گرم
• تماس با فلزات، مواد حلال و شوینده
• استفاده از لباس‌های پشمی یا نایلونی
• هوای آلوده از لحاظ گرد و غبار، گرده‌گل، قارچ و…

 

علت اگزما صورت در کودکان

اگزما صورت در سنین نوزادی، کودکی و نوجوانی بیشتر از بزرگسالی است. نوع علائم، شدت آن‌ها و اندام درگیر در سنین مختلف یکسان نیست. در سنین کودکی، علائم بیشتر در ناحیه صورت و آرنج است. این عارضه در سنین بزرگسالی کمتر صورت را درگیر کرده و روی اعضای بدن بیشتر مشاهده می‌شود. البته با افزایش سن نشانه‌های بیماری شدت یافته و به‌اصطلاح عود می‌کنند. به همین دلیل، افراد بزرگسال از خارش فراوان اعضای درگیر خود رنج می‌برند.

 

علت اگزما صورت در بارداری

بدن در دوران بارداری به‌دلیل تغییرات هورمونی، مستعد ابتلا به انواع اگزماست. مطالعات نشان می‌دهد تنها 40-20 درصد افراد در دوران بارداری، این مشکل را داشته‌اند. به‌عبارتی، بسیاری از زنان اگزما را برای اولین‌بار در این دوران تجربه می‌کنند. پوسته‌پوسته شدن، قرمزی و تغییر در رنگدانه‌های پوست از علائم اگزما صورت در این دوران است.

گاهی علائم فوق در دوران بارداری محو شده و گاهی تا بعد از زایمان ادامه می‌یابد. در هر صورت، جای هیچ‌گونه نگرانی وجود ندارد و ابتلا به اگزمای صورت در دوران بارداری هیچ خطری برای مادر یا جنین ایجاد نمی‌کند.

در ویدئوی زیر از زیباکلیک میتوانید با برخی از دلایل ریشه ای بوجود آمدن اگزما آشنا شوید.

 

 

راه‌های پیشگیری از اگزما صورت

برای پیشگیری از اگزما صورت باید پوست صورت تا حد امکان از خشکی در امان نگه داشته شود. راهکارهای مختلفی برای مرطوب نگه‌داشتن پوست وجود دارد. استفاده مداوم از مرطوب‌کننده مناسب و قوی، کاهش زمان استحمام به 20-15 دقیقه و استفاده از آب گرم (به جای آب داغ) برای شست‌وشو از جمله این موارد هستند. سایر راه‌های پیشگیری عبارتند از:

• استفاده از پوشش محافظ در صورت سرو کار داشتن با مواد شیمیایی
• خشک کردن سریع پوست صورت بلافاصله بعد از شست‌وشو
• استفاده از صابون‌های ملایم برای شست‌وشوی صورت
• اجتناب از قرارگیری در معرض هوای آلوده
• استفاده از روغن بعد از حمام
• قطع مصرف دخانیات
• حمام بعد از استخر
• دوری از استرس

اگزما صورت برای چه کسانی بیشتر اتفاق می‌افتد؟

اگزما صورت در افرادی که سابقه ابتلا به آلرژی، آسم و تب یونجه دارند، بیش از سایرین است. وجود هر یک از این موارد در والدین می‌تواند عاملی برای تولد کودکان مبتلا باشد.

تماس با محرک‌های محیطی و استرس نیز به میزان قابل‌توجهی بروز و تشدید علائم را افزایش می‌دهد. به همین دلیل، سهم بزرگی از مبتلایان مربوط به افرادی است که به‌واسطه شغل خود با مواد شیمیایی سروکار دارند. این اختلال در زنان به‌واسطه تماس فراوان با مواد شوینده، عطری، آرایشی و همچنین تغییرات هورمونی بسیار شایع است.

 

عوارض اگزما صورت

5 درصد افراد از بدو تولد انواعی از بیماری اگزما را با خود دارند. در 70 درصد موارد این مشکل، تنها پوست را درگیر می‌کند. در صورت خفیف بودن علائم پوستی اگزما صورت، مشکلی متوجه افراد مبتلا نیست و بعد از گذشت دوره بیماری، بهبود پیدا می‌کند.

خارش و دستکاری مکرر بثورات پوستی موجب ایجاد عفونت و انتشار ثانویه آن می‌شود. در صورت حادشدن شرایط و عدم‌درمان به‌موقع، عفونت روی تاول‌ها به سایر اندام‌ها سرایت کرده و آنها را درگیر می‌کند.

 

سوالات متداول

اگزماي صورت کودکان چه تفاوتی با اگزمای صورت بزرگسالان دارد؟

نشانه‌ها تا پیش از 5 سالگی، شامل خارش، خشکی، قرمزی و جوش گونه، سر یا پیشانی است و با افزایش سن، خارش و خشکی شدت یافته و جوش‌ها به حالت فلسی تغییر شکل می‌دهند.

آیا اگزمای صورت واگیر دارد؟

خیر؛ این بیماری جزو بیماری‌های غیرویروسی و غیرواگیردار است. البته مادر مبتلا می‌تواند این اختلال را به صورت وراثتی به فرزند خود منتقل کند.

اگزما صورت چگونه عفونی می‌شود؟

در حالت طبیعی بثورات مربوط به اگزما، حالت خشک و پوسته‌پوسته دارد. خارش در این موارد، پوست را مستعد ورود عوامل بیماری‌زا می‌کند. عفونت باکتریایی رایج‌ترین مشکل برای پوست درگیر با اگزماست. علاوه بر این، انواع قارچ و ویروس نیز می‌توانند از محل آسیب‌دیده وارد بدن شوند. زخم‌های درگیر عفونت با علائمی از قبل درد، قرمزی رو به گسترش و ترشح زرد یا قرمز شناسایی می‌شوند.

اگزما صورت در چه جنسیتی بیشتر دیده می‌شود؟

به‌طور کلی، میزان ابتلای زنان به اگزما بیش از مردان است. البته در صورت تعیین نوع اگزمای صورت می‌توان این موضوع را به‌طور دقیق‌تر مورد بررسی قرار داد.