اگزمای تناسلی چیست؟
اگزمای تناسلی، نوعی عارضه پوستی است که منجر به ایجاد لکه‌های قرمز خارش‌دار و ترک‌های نازک در پوست ناحیه تناسلی زنان و مردان می‌شود. این عارضه مسری نیست و انواع مختلفی دارد. انواع اگزما که ممکن است منجر به خشکی پوست در این ناحیه شود، اگزمای آتوپیک و درماتیت سبورئیک و درماتیت تماسی است.
در ادامه درباره علل، نشانه‌ها و عوارض این عارضه بیشتر صحبت خواهیم کرد.
اصطلاح انگلیسی
اگزما در ناحیه تناسلی به انگلیسی Genital Eczema نامیده می‌شود و به التهاب‌های پوستی اشاره دارد که می‌تواند در انواع مختلف بروز پیدا کند.
انواع اگزمای تناسلی
همانطور که اشاره شد اگزما در ناحیه تناسلی می‌تواند در اشکال مختلفی دیده شود که به شرح زیر است:
درماتیت آتوپیک
این شکل از اگزما در ناحیه تناسلی به طور ناگهانی به صورت راش یا برجستگی‌های خارش‌دار ظاهر می‌شود. این نوع اگزما در ناحیه تناسلی می‌تواند از بدو تولد در فرد وجود داشته باشد یا ممکن است دلیل مشخصی برای آن نباشد.
درماتیت تماسی
این وضعیت ناشی از تماس ناحیه مبتلا به اگزما با آلرژن یا یک ماده شیمیایی است. تحریک‌کننده‌های احتمالی شامل کاندوم، لباس زیر یا تجهیزات ورزشی هستند که با این ناحیه در تماس مستقیم قرار دارند.
درماتیت سبورئیک
این نوع اگزما در مناطقی که غده‌های چربی زیادی دارد ظاهر می‌شود. این عارضه در پوست سر شایع‌تر است اما می‌تواند در ناحیه تناسلی نیز ظاهر شود.
علائم اگزمای تناسلی
از رایج‌ترین علائم این عارضه، اگزمای مقعدی و اگزمای واژن، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بثورات و قرمزی پوست
- خارش یا حساسیت در اطراف بثورات
- خشکی پوست
- قرمز، قهوه‌ای یا خاکستری شدن قسمت‌هایی از پوست
- تاول‌های کوچکی که ممکن است مایع را باز و آزاد کنند.
- ضخیم شدن یا پوسته‌پوسته شدن پوست ناحیه تناسلی
برخی از این علائم ممکن است زمانی که فرد به یک عفونت مقاربتی (STI) مانند زگیل تناسلی، تبخال دستگاه تناسلی یا ویروس نقص ایمنی بدن مبتلاست نیز بروز کنند. برای تشخیص درست اگر موارد بالا همراه با این علائم باشد، فرد به STI مبتلا شده است:
- ترشحات غیرمعمول ناحیه تناسلی
- خونریزی
- سردرد
- تب
- لرز
- تورم غدد لنفاوی
این عارضه فقط روی پوست تاثیر می‌گذارد و علائم دیگری در سیستم تولیدمثل ایجاد نمی‌کند. اگر فرد تنها بثورات پوستی، خشکی یا تاول را تجربه کند و اخیرا رابطه جنسی نداشته، احتمالا به درماتیت آتوپیک مبتلاست. اگر بلافاصله بعد از تماسِ ناحیه تناسلی با برخی مواد، فرد متوجه علائم شود، احتمالا به درماتیت تماسی مبتلا شده است.
علت اگزمای تناسلی
اگزما تناسلی، ناشی از ژنتیک و محیط است. بسیاری از افراد مبتلا به این عارضه دارای جهش در ژن‌های تولیدکننده پروتئین فیلاگرین هستند.
این پروتئین سد محافظتی در لایه بالایی پوست ایجاد می‌کند. اگر بدن فیلاگرین کافی تولید نکند، رطوبت باعث می‌شود پوست ترک بردارد و باکتری‌ها وارد آن شوند.
محرک‌های محیطی می‌توانند این واکنش را بدتر کنند. محرک‌هایی مانند لاتکس باعث می‌شوند سیستم ایمنی بدن یک واکنش التهابی ایجاد کند.
سایر محرک‌های احتمالی عبارتند از؛
- مواد شیمیایی موجود در شامپو یا صابون
- جنس پارچه لباس، مانند پلیاستر یا پشم
- مواد آنتی‌باکتریال موجود در پمادها یا دستمال مرطوب، ژل، پودر تالک و دستمال مرطوب
- دود سیگار
- فرمالدئید
- تعریق زیاد
- پوشیدن لباس تنگ و اصطکاک
- اصلاح، دئودورانت
- بواسیر
- داروهای ضدعفونی‌کننده مانند Dettol، Savlon و TCP و محصولات مشابه نیز می‌توانند باعث اگزما آلت تناسلی شوند.
ادرار و مدفوع هم برای پوست همیشه تحریک‌کننده است و بی‌اختیاری، سلامت دستگاه تناسلی را به خطر می‌اندازد. بهتر است فرد در صورت داشتن این مشکل به پزشک مراجعه کند.
اگزمای آلت تناسلی در زنان
در زنان این عارضه می‌تواند روی ناحیه تناسلی، اطراف مقعد و بین باسن اتفاق بیفتد. اگزما در این ناحیه در زنان بهدلیل رطوبت میباشد که بیشتر از مردان است.
اگزما زمانی‌که چین‌های نرم پوست اطراف دهانه واژن، قرمز و دردناک بوده و خارش دارند، اتفاق می‌افتد. این عارضه در زنان می‌تواند عللی مانند گرما یا رطوبت داشته باشد یا بر اثر واکنش به صابون‌های معطر، پودرهای موبر،کرم‌ها، دستمال توالت یا جنس لباس اتفاق بیفتد.
اگزما در ناحیه تناسلی مردان
برخی بیماری‌های پوستی می‌تواند موجب التهاب و ایجاد ضایعه پوستی در آلت تناسلی مردان شود. اگزمای دستگاه تناسلی مردان بیماری است که موجب خشک شدن پوست آلت تناسلی همراه با خارش یا برجستگی‌های زیرپوستی می‌شود.
در مردان معمولاً این عارضه به صورت بثورات قرمز و خارش‌دار قرمز و گاهی تاول روی آلت تناسلی، بیضه، کشاله ران یا پوست اطراف دهانه مقعد، خود را نشان می‌دهد. اگزمای بیضه می‌تواند به پوست اطراف مقعد، بین باسن و آلت تناسلی گسترش پیدا کند.
عوارض
در زمان ابتلا به اگزمای تناسلی، خراشیدن مناطق خارش‌دار می‌تواند منجر به بریدگی یا زخم‌های بازی شود که ممکن است خطر عفونت را افزایش دهد. یکی از عفونت‌های احتمالی، تبخال تناسلی (هرپس سیمپلکس) است که تهدیدکننده زندگی و یک ویروس مسری خطرناک به‌شمار می‌رود.
سایر عوارض اگزما در ناحیه تناسلی شامل مواد زیر هستند:
- پوسته‌پوسته شدن و خونریزی ناشی از خراشیدن مداوم
- آسم مزمن
- تب یونجه
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
هنگام ابتلا به اگزمای تناسلی، در صورت بروز هر یک از علائم زیر، بهتر است به پزشک مراجعه شود:
- وجود ترشحات شفاف یا تیره در ناحیه تناسلی
- تب 38.3 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر
- مشکل در ادرار
- درد هنگام ادرار
- درد در پایین شکم
- تورم بیضه‌های مرد
اگر هر یک از علائم بالا تا یک هفته بهبود نیافت، فرد باید به پزشک مراجعه کند.
راه‌های پیشگیری از ابتلا به اگزمای تناسلی
از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از اگزما در ناحیه تناسلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛
- فرد باید محرک‌های بدن خود را بشناسد و درباره آزمایش آلرژن با پزشک مشورت کند. اگر فردی به مواد شیمیایی، لاتکس و… حساسیت دارد، باید تا حد امکان از تماس با آن‌ها خودداری کند.
- لباس زیر یا شلوار تنگ نپوشد. برای این منظور بهتر است از لباس زیر و شلوار راحت استفاده کند. او باید لباس‌هایی بپوشد که به ناحیه تناسلی اجازه تنفس بدهد و از تعریق بیش از حد جلوگیری کند.
- روزانه دو بار از لوسیون‌ها یا پمادهای طبیعی برای مرطوب کردن ناحیه تناسلی و جلوگیری از ترک خوردگی استفاده کند.
- از صابون‌های خشن یا آب داغ استفاده نکند. حمام کردن مرتب با آب داغ، می‌تواند منجر به خشکی پوست شود. از صابون‌هایی که دارای مواد شیمیایی هستند و باعث خشک شدن پوست می‌شوند، استفاده نکند.
- سطح رطوبت بدن خود را متعادل نگه دارد. برای مرطوب نگه داشتن پوست و جلوگیری از خشکی آن، از مرطوب کننده استفاده کند.
سوالات متداول
آیا اگزمای تناسلی واگیردار است؟
اگزما تناسلی قابل انتقال نیست و به هیچ وجه از طریق رابطه جنسی یا لمس آلت تناسلی فرد منتقل نمی‌شود.
آیا این عارضه خطرناک است؟
اگزما باعث مرگ نمی‌شود. البته تنها به این دلیل که تهدیدکننده زندگی نیست، نباید از درمان آن چشم‌پوشی کرد. افراد مبتلا به اگزما تناسلی ممکن است کیفیت زندگی ضعیفی داشته باشند.
