انواع زگیل :علائم، علل، عوارض و راه های انتقال آن

زگیل چیست؟

زگیل، وارتس یا وروکا ولگاریس در اثر رشد غیرعادی و غیرسرطانی پوست ایجاد می‌شود. زمانی که بدن انسان به یکی از انواع ویروس‌های خانواده‌ پاپیلومای انسانی (HPV) آلوده می‌شود، این عارضه به‌وجود می‌آید.

 ویروس‌های HPV باعث رشد اضافی سلول‌ها می‎شوند. به همین دلیل، لایه بیرونی پوست در آن ناحیه ضخیم و سخت خواهد شد و عارضه‌هایی مانند برآمدگی پوست ایجاد می‌شود. احتمال بروز این عارضه در تمام سطح پوست وجود دارد، اما در برخی از نقاط بدن احتمال آن بیشتر است.

اصطلاح زگیل به انگلیسی

این عارضه در انگلیسی با نام warts شناخته می‌شود. verruca vulgaris نیز اصطلاح دیگری است که برای این عارضه به‎کار می‌رود. برخی از عوارض پوستی فقط باعث تغییر حالت پوست یک ناحیه می‌شوند، اما برخی دیگر از آن‌ها باعث ایجاد گوشت اضافه در سطح پوست خواهند شد. هر کدام از انواع این بیماری با توجه به شکل یا ناحیه‌ای که در آن ایجاد می‌شود، اصطلاح خاصی دارد.

انواع زگیل

ویروس HPV به دو نوع پوستی و تناسلی دسته بندی می شود. در ادامه با ویژگی های زگیل پوستی و زگیل تناسلی آشنا خواهید شد.

زگیل پوستی

بیشتر زگیل از نوع پوستی هستند. این عارضه در جاهای مختلف بدن مانند پوست بازو، سینه، دست و پا ظاهر می شود. این نوع وارتس با نوع  تناسلی آن  فرق دارد و معمولا خطرناک نیستند. زگیل های پوستی انواع محتلف دارند که ویژگی آن ها با یکدیگر متفاوت و به شرح زیر است:

معمولی(Common warts)

این نوع وارتس، اغلب در انگشتان دست، اطراف یا زیر ناخن‌ها، انگشتان پا یا پشت دست ایجاد می‌شود. گاهی هم می‌توان آن‌ها را روی زانو مشاهده کرد.

زگیل معمولی اغلب در مناطقی از پوست آسیب‌دیده مانند اطراف ناخن‌های پوسته شده ظاهر می‌شود.

وارتس‌های معمولی، ظاهری زبر، دانه‌دار و سر گرد دارند و رنگ آن‌ها معمولا نسبت به پوست اطرافشان خاکستری‌تر است. اندازه آن‌ها از نوک یک سنجاق تا نخود متغیر است. برخی از آن‌ها حاوی نقاط سیاه ریز مانند دانه هستند.

زگیل مسطح (Flat warts)

وروکا ولگاریس‌های مسطح معمولاً روی صورت، ران یا بازوها رشد می‌کنند. آن‌ها کوچک هستند و بعد از مدتی تشخیص داده می‌شوند. آن‌ها سطح صافی دارند و شبیه یک خراشیدگی روی پوست به نظر می‌رسند. آن‌ها می‌توانند به رنگ‌های صورتی، قهوه‌ای یا زرد کم‌رنگ باشند.

زگیل گوشتی

این نوع وارتس‌ها، ظاهری گوشتی دارند و بیشتر در اطراف دهان یا بینی و گاهی روی گردن یا زیر چانه رشد می‌کنند. آن‌ها کوچک و به شکل یک تسمه هستند. این عارضه‌های گوشتی هم‎رنگ پوست بیمارند.

زگیل‌های گروهی (Periungual warts)

این نوع وارتس‌ها اغلب در اطراف انگشتان و ناخن‌های پا و دست رشد می‌کنند و با سرعت نسبتا بالایی زیر ناخن گسترش می‌یابند. این عارضه می‌تواند خطرناک باشد و درمان آن برای فرد دشوار است.

اندازه آن‌ها از یک سر سوزن شروع می‌شود و به آرامی به ناهمواری‌هایی خشن تبدیل می‌شود که شبیه گل‌کلم است. در صورت عدم درمان آن‌ها به صورت خوشه‌ای گسترش می‌یابند.

این عارضه بیشتر کودکان و زنان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و به سختی درمان می‌شود. بهتر است به محض مشاهده، درمان آن شروع شود.

این نوع وارتس در صورت کوچک بودن دردناک نیست، اما هنگام رشد می‌تواند دردناک باشد. آنها همچنین می‌توانند باعث عدم رشد منظم ناخن شوند و پوست اطراف ناخن را خراب و زشت کنند.

 چندشاخه (Filiform warts)

این نوع از عارضه‌های پوستی، نسبتا بزرگ هستند. آن‌ها از رشد و تکثیر چندین زائده کوچک که با یکدیگر ادغام شده‌اند، به وجود می‎آیند. زگیل چندشاخه بیشتر روی دست‌ها و کف پا ایجاد می‌شود.

زگیل سرطانی

این عارضه در اکثر موارد، خطرناک نیست و کمتر دیده می‌شود عامل تهدیدکننده‌ای مانند سرطان پوست باشد و معمولا درمان می‌شوند تا از انتشار آن‌ها به مناطق دیگر بدن جلوگیری شود. عارضه‌های سرطانی و غیرسرطانی تفاوت‌هایی با یکدیگر دارد که بیمار می‌تواند متوجه آن‌ها شده و برای درمان اقدام کند.

علائم وارتس‌های سرطانی عبارتند از؛

• معمولاً دردناک هستند.
• دچار خونریزی می‌شوند.
• پوسته‌پوسته هستند.
• اگر در سطح پوست برآمدگی ایجاد شود که اندازه آن بیش از ۶ میلی‌متر باشد و بیش از 6 هفته باقی بماند، می‌تواند نشانه‌ای از سرطان باشد. عارضه‌های سرطانی اغلب روی نقاطی از بدن که بیشتر در معرض تابش مستقیم آفتاب هستند، ایجاد می‌شوند.

زگیل تناسلی

این عارضه  در نواحی مرطوب بدن رشد می کند. به این دلیل که در ناحیه تناسلی و اطراف مقعد رشد میکند به آن تناسلی میگویند. اغلب میتوان آن ها را روی پوست و بخش هایی از بدن که سطح مخاطی دارند مشاهده کرد.

عامل ایجاد این عارضه نیز ویروس  HPV است که دارای دو نوع پر خطر و کم خطر است. در نوع کم خطر آن تغییرات سلولی موجب سرطانی نمیشوند. البته در این مورد خانم ها باید مراقبت کنند زیرا زگیل نهفته ممکن است در جاهایی که قابل دیدن نیست، مانند دهانه رحم و واژن رشد کند که موجب تغییرات اندکی در قسمت دهانه رحم می شوند. نوع سرطانی این عارضه اغلب دارای ویژگی زیر است:

زگیل سرطانی

این عارضه در اکثر موارد، خطرناک نیست و کمتر دیده می‌شود عامل تهدیدکننده‌ای مانند سرطان پوست باشد و معمولا درمان می‌شوند تا از انتشار آن‌ها به مناطق دیگر بدن جلوگیری شود. عارضه‌های سرطانی و غیرسرطانی تفاوت‌هایی با یکدیگر دارد که بیمار می‌تواند متوجه آن‌ها شده و برای درمان اقدام کند.

علائم وارتس‌های سرطانی عبارتند از؛

• معمولاً دردناک هستند.
• دچار خونریزی می‌شوند.
• پوسته‌پوسته هستند.
• اگر در سطح پوست برآمدگی ایجاد شود که اندازه آن بیش از ۶ میلی‌متر باشد و بیش از 6 هفته باقی بماند، می‌تواند نشانه‌ای از سرطان باشد. عارضه‌های سرطانی اغلب روی نقاطی از بدن که بیشتر در معرض تابش مستقیم آفتاب هستند، ایجاد می‌شوند.

شکل ظاهری زگیل

زگیل قرمز و قهوه‌ای

این نوع وروکا ولگاریس‌ها گوشتی هستند و رنگ قرمز یا صورتی دارند. برخی از آن‌ها نیز به رنگ قهوه‌ای هستند. نوع معمولی ولگاریس‌ها ممکن است بعد از مدتی با استفاده از دارو و طی دوران نقاهت، قهوه‌ای رنگ شوند.

وروکا ولگاریس رشته‌ای

وروکا ولگاریس رشته‌ای یا پنجه‌ای، ظاهری رشته‌ای یا انگشت مانند دارد‌. این ضایعه‌ پوستی به‌‎طور معمول روی صورت و به‌ویژه پشت پلک‌ها، لب‌ها، بینی و دهان پدیدار می‌شود. وارتس‌های رشته‌ای، بلند و خوشه‌ای هستند و به سرعت رشد می‌کنند.

زگیل گل‌کلمی

برخی از انواع این عارضه‌، مانند زگیل‌ تناسلی، ظاهری مانند گل‌کلم دارند و به همین دلیل با این نام شناخته می‌شوند. این عارضه در آلت تناسلی مردان و زنان می‌تواند دارای رنگ‌های متعددی مانند صورتی کم‌رنگ یا پررنگ، ارغوانی، قهوه‌ایی یا سیاه باشد و گاهی نیز به رنگ پوست دیده شود. این عارضه پوستی هم می‌تواند در دسته وارتس‌های مسطح و هم برجسته و گوشتی قرار بگیرد.

این نوع warts در اندازه‌های متفاوت دیده می‌شود و اندازه آن در افراد با نقص سیستم ایمنی، افرادی که دارای بیماری ایدز هستند یا کسانی که کورتون یا داروهای شیمی‌درمانی مصرف می‌کنند، ممکن است به 10 یا 20 میلی‌متر برسد.

زگیل آبکی

این نوع از وروکا ولگاریس، هم‌رنگ پوست یا سفید مرواریدی هستند. ظاهر فرورفته‌ای دارند و داخل آن‌ها مایع ژل مانندی وجود دارد. خروج این مایع ممکن است باعث ایجاد عارضه در سایر نقاط بدن نیز بشود. همچنین اگر فرد دیگری با این ژل تماس پیدا کند، ممکن است دچار عفونت‌های ناشی از HPV شود. در ادامه می‌توانید عکس از انواع زگیل را مشاهده کنید:

راه‌های تشخیص زگیل

یک متخصص پوست معمولا تنها با نگاه کردن به یک زائده‌ پوستی می‌تواند آن را تشخیص دهد. در موارد نادر، ممکن است پزشک برای اطمینان از درستی تشخیص خود، از روش‌های دیگری استفاده کند. این روش‌ها ایمن و سریع هستند و انجام آن‌ها نباید موجب اضطراب اشخاص شود. روش‌های تشخیصی دقیق‌تر برای این عارضه پوستی عبارتند از:

• بررسی و آزمایش عارضه
• لایه‎برداری از از لایه‌ بالایی زائده برای بررسی علائم
• نمونه‎برداری از عارضه و ارسال آن به آزمایشگاه برای اطمینان از خوش‎خیم یا بدخیم بودن آن

راه‌های انتقال زگیل

یکی از راه‌هایی که فرد از طریق آن به انواع این عارضه مبتلا می‌شود، تماس با یک فرد آلوده است. البته تماس با یک فرد بیمار لزوماً موجب ابتلا نمی‌شود. سیستم ایمنی بدن افراد مختلف نسبت به HPV واکنش‌های متفاوتی بروز می‌دهد و به همین دلیل در صورت تماس، احتمال ابتلا به آن صد درصد نیست.

 وجود بریدگی یا خراش در بدن فرد باعث افزایش احتمال انتقال عارضه از فرد آلوده به او می‌شود.

کودکان از یک سو بیشتر مستعد صدمات جزئی مانند زخم و خراش در سطح پوست هستند و از سوی دیگر، کنجکاوی آن‌ها باعث می‌شود اگر در بدن شخصی عارضه‌های پوستی ببینند، آن را لمس کنند. این موضوع مهم‌ترین علت ابتلای بیشتر کودکان به این عارضه پوستی است.

نوع خاصی از HPV که باعث ایجاد زگیل تناسلی می‌شود، فقط از طریق تماس جنسی گسترش می‌یابد. بیمار آن را از طریق تماس جنسی پوست به پوست با شخصی که آلوده است، دریافت می‌کند. این ویروس با سایر انواع HPV متفاوت است، بنابراین اگر شخصی به وروکای غیرتناسلی مبتلا باشد، نمی‌تواند عارضه‌ تناسلی را به دیگری انتقال دهد. HPV به وجود آورنده عارضه تناسلی، واکسن دارد، اما برای سایر انواع آن، واکسنی ساخته نشده است.

علت ایجاد زگیل

همانطور که پیش‌تر اشاره شد، وروکا ولگاریس‌های متداول در اثر ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شوند. این ویروس بسیار شایع است و بیش از ۱۵۰ نوع دارد، اما فقط تعداد معدودی از آن‌ها باعث ایجاد عارضه‌های پوستی عفونی می‌شوند. برخی از موارد ابتلا به HPV فقط به‌خاطر تماس جنسی است.

در اکثر موارد، تماس پوستی یا استفاده از اشیاء مشترک، مانند حوله یا لباس‌های نشسته منجر به انتقال ویروس می‌شود. این ویروس معمولاً از طریق زخم‌ها و خراش‌های موجود در پوست پخش می‌شود. تماس با ناخن‌های فرد آلوده نیز می‌تواند باعث ایجاد این عارضه روی نوک انگشتان و اطراف ناخن‌های فرد سالم شود.

سیستم‌های ایمنی قوی‌تر جلوی ایجاد عفونت ویروسی را می‌گیرند و به همین دلیل آن‌ها کمتر به عارضه‌های پوستی دچار می‌شوند. از دیگر عوامل زمینه‌ساز ابتلا به این عارضه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بارداری

به وجود آمدن برخی تغییرات در هورمون‌های خانم‌ها در زمان بارداری می‌تواند ریسک به وجود آمدن زگیل بارداری را افزایش دهد. بروز این عارضه در زمان بارداری خظرناک است، زیرا می‌تواند به سرعت رشد کند.

قارچ

بیماری‌های قارچی از دیگر علل به‎وجود آمدن این عارضه هستند. درمان زگیل قارچی نیاز به داروهای خاص دارد.

عصبی شدن

وروکا ولگاریس پوستی می‌تواند به علت استرس و مشکلات عصبی در نقاط مختلف بدن پدیدار ‌شود. به‎طور کلی، استرس منجر به واکنش‌های مختلفی در بدن می‌شود که بسیاری از آن‌ها پوست را درگیر می‌کنند.

عفونت

عفونت‌های موجود در بدن به شکل‌های مختلفی ظاهر می‌شود. در برخی موارد نیز منجر به ایجاد عارضه‌های پوستی مانند تبخال، جوش صورت و بدن و آکنه یا زگیل عفونی می‌شود. این عارضه‌ها به محض خروج عفونت از بدن بهبود پیدا می‌کنند و دائمی نیستند اما برای بهبود، فرد حتما باید به پزشک مراجعه کند.

سرطان

احتمال ایجاد زگیل سرطانی نسبت به نمونه‌های خوش‌خیم این عارضه کمتر است. برخی از افراد تصور می‌کنند وروکا ولگاریس‌ها همیشه بدخیم هستند. اما آن‌ها در بسیاری از موارد خوش‌خیم هستند و به‌راحتی درمان می‌شوند.

عوارض

وروکای معمولی اغلب تنها در ظاهر افراد تأثیر دارند و به همین دلیل باعث ناراحتی آن‌ها می‌شود. سایر عوارض این بیماری که معمولا خفیف هستند، عبارتند از:‌‌

• اگر عارضه در محل خاصی ایجاد شود، ممکن است مشکلاتی را ایجاد کند. مثلا عارضه‌های روی انگشتان، مانع خم شدن کامل آن‌ها می‌شوند.
• عارضه‌های تناسلی معمولا خانم‌ها و آقایان را بسیار نگران می‌کند. همچنین ممکن است در برقراری رابطه جنسی یا دفع ادرار نیز مشکلاتی ایجاد کند.
• وجود این عارضه در حنجره ممکن است تنفس یا صحبت کردن فرد را مختل کند.
• پیشرفت HPV و عارضه‌های ناشی از آن ممکن است گسترش عفونت و بروز مشکلات جدی‌تر را به‌دنبال داشته باشد.

پیشگیری

با رعایت برخی نکات ساده می‌توان از ابتلا به انواع زگیل پوستی تا حد زیادی پیشگیری کرد.

• تماس مستقیم با زائده‌ها ممنوع است. حتی خود بیمار نیز نباید زائده‌های موجود در پوستش را لمس کند.
• کندن و دستکاری زائده‌های پوستی نیز اشتباه است. این کار احتمال گسترش ویروس را بیشتر می‌کند.
• استفاده از وسایل شخصی اهمیت بسیاری دارد. لاک، سوهان ناخن، حوله، برس و… برای هر شخص باید منحصر به خود او باشد.
• پوشیدن دمپایی در مکان‌های عمومی مانند استخرها
• اجتناب از لمس وارتس شخص دیگر
• خشک نگه داشتن وارتس برای جلوگیری از گسترش آن
• فرد باید از قیچی کردن، تراشیدن یا خراشیدن این عارضه جلوگیری کند، زیرا ممکن است باعث گسترش آن شود.
• این عارضه‌ها بیشتر در پوستی که آسیب‌دیده رشد می‌کنند؛ بنابراین رعایت بهداشت زخم ضروری است.
• رابطه جنسی محافظت شده و بهداشتی نیز در پیشگیری از انتقال HPV موثر است.
• مرطوب نگه داشتن پوست برای جلوگیری از خشک شدن یا ترک خوردن
• واکسیناسیون HPV
• درمان تعریق زیاد
• مسواک زدن، برس کشیدن، بریدن یا تراشیدن مناطق آلوده به این عارضه ممنوع است. البته برخی از این زائده‌ها باید تراشیده شوند. در این صورت باید از تیغ‌های برقی استفاده کرد.

فرق میخچه و زگیل

زائده‌های کف پا ممکن است میخچه یا زگیل باشند. به‌دلیل ظاهر مشابهی که دارند، حتی برخی از پزشکان برای تشخیص تفاوت آن‌ها دچار تردید می‌شوند. اما با وجود شباهت‌های بسیار آن‌ها، این دو عارضه یکسان نیستند. برخی از وروکا ولگاریس‌ها کوچک هستند و پوست را زبر و خشن می‌کنند. آن‌ها از نظر ظاهری شباهت زیادی با میخچه دارند.

در ادامه به تفاوت‌های بین این دو عارضه پوستی نیز اشاره کرده‌ایم.

• وروکا به پا محدود نمی‌شوند. آن‌ها معمولا در نقاط دیگر بدن نیز دیده می‌شوند. دست‌ها عضوی هستند که این عارضه در آن‌ها بیشتر دیده می‌شود.
• وروکا ولگاریس‌ها دانه‌دار و گوشتی هستند و نقاط سیاه یا نقاط رنگی پراکنده در اطراف آن‌ها وجود دارد. اما میخچه‌ها بیشتر به یک برجستگی بلند و سخت احاطه شده با پوست خشک و پوسته پوسته، شبیه هستند.
• عارضه‌های ناشی از HPV می‌توانند دردناک باشند و رشد کنند، اما اغلب بی‌ضرر هستند و به‌تدریج به خودی خود از بین می‌روند. در حالی‌که میخچه یک لایه ضخیم از پوست است که بر اثر اصطکاک و فشار مداوم ایجاد می‌شود و به همین دلیل معمولا دردناک است.
• علت بروز میخچه‌ها، ویروس نیستند و آن‌ها انتقال پیدا نمی‌‌کنند. میخچه تنها به علت وارد شدن فشار به پا ایجاد می‌شود.

سوالات متداول

آیا این عارضه خطرناک است؟

به‌طور کلی این عارضه خطرناک نیست. آن‌ها اغلب خوش‌خیم هستند و تهدیدی برای سلامتی به‌شمار نمی‌روند. آن‌ها تنها ظاهر ناخوشایندی دارند و به همین دلیل باید از بین بروند.

این عارضه بیشتر در چه نقاطی از بدن به وجود می‌آید؟

وروکا ولگاریس‌ها در نقاط مختلفی از بدن به وجود می‌آیند. متداول‌ترین نقاطی که به این عارضه پوستی مبتلا می‌شوند را در ادامه نام برده‌ایم.

• دست
• روی باسن
• گوش
• کشاله ران
• بیضه
• روی سینه
• گردن
• شکم
• دهان
• کف پا
• دور چشم
• زیر بغل
• لب
• سر
• صورت
• ناحیه تناسلی

ویژگی‌ها و علت ایجاد این عارضه در هر نقطه از بدن را می‌توانید در مقاله مربوط به آن بخوانید.

آیا ابتلا به زگیل معمول و متداول است؟

بله. این عارضه بسیار متداول است. به احتمال زیاد، اکثر افراد حداقل یک بار به این عارضه پوستی مبتلا می‌شوند. در میان گروه‌های مختلف، کودکان و نوجوانان و بیمارانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر مستعد ابتلا به این عارضه هستند.

چه زمان باید با دیدن این عارضه به پزشک مرجعه کرد؟

اگر عارضه ایجادشده روی صورت یا اندام تناسلی باشد.

اگر رشد آن‌ها زیاد و غیرطبیعی است.

اگر فرد دارای چندین وارتس در بدن خود باشد.

اگر فرد همراه با عارضه، علائمی مانند خارش، سوزش، خونریزی یا درد را تجربه می‌کند.

اگر فرد سیستم ایمنی ضعیفی دارد.

اگر فرد دیابت داشته باشد