انواع روش‌های درمان پوست مرغی
پوست مرغی یا کراتوزیس پیلاریس (Keratosis pilaris) نوعی عارضه پوستی است که به صورت بثورات کوچک قرمز رنگ نمایان می‌شود. این عارضه به دلیل تولید کراتین اضافه در سطح پوست از طریق منافذ و فولیکول‌های مو ایجاد می‌شود. به همین دلیل برآمدگی‌های کوچک و قرمز رنگ روی این منافذ بوجود می‌آید. روش‌های مختلفی برای درمان پوست مرغی در بدن وجود دارد. لایه‌برداری با رفع کراتین اضافه در سطح پوست به عنوان یکی از راه‌های متداول (شیمیایی و مکانیکی) شناخته می‌شود.
در اکثر موارد این عوارض پوستی با استفاده از کرم‌ها و محلول‌های لایه‌بردار درمان می‌شوند. اما این روش به دلیل خشکی، خارش، تحریک و التهاب پوست برای کودکان، نوجوانان و افراد دارای پوست حساس مناسب نیست. علاوه بر لایه‌بردارهای شیمیایی، امکان رفع عوارض پوست مرغی با استفاده از درمان دارویی پوست مرغی، لیزر و میکرودرم ابریژن نیز وجود دارد. انتخاب هر یک از این روشها به سن، وضعیت پوست، شدت عارضه و مکان درگیر بستگی دارد. در ادامه به معرفی این روشها می‌پردازیم.
پماد مخصوص بیماری پوست مرغی
کم هزینه‌ترین و ساده‌ترین راه برای درمان عارضه پوست مرغی استفاده از کرم و پمادهای مخصوص است. از این رو انواع مختلفی از کرم‌های موضعی و پماد برای رفع پوست مرغی تولید و روانه بازار شده است. این محصولات در سه گروه عمده نرم کننده و مرطوب کننده قوی، لایه‌بردار (اسکراب) و بازکننده منافذ پوست جای می‌گیرند. کورتیکواستروئید موضعی، پماد مخصوص برای درمان خارش پوست مرغی است. عارضه پوست مرغی خفیف با استفاده از کرم‌های نرم کننده و مرطوب کننده درمان می‌شود. این کرم‌ها هیچگونه عوارضی ندارند. لازمه تاثیرگذاری هر یک از این پمادها، استفاده منظم و طولانی‌مدت است. استفاده از پمادها به نوع محصول بستگی دارد. استفاده از محلول‌های اسکراب برای درمان این عارضه محدودیت کمتری دارد.
کرم‌های مرطوب‌کننده و نرم‌کننده قوی
برای درمان این عارضه در سطح خفیف بهترین راه حل استفاده از مرطوب‌کننده‌هاست. فرد باید 5 دقیقه بعد از هر حمام، در حالی که پوست او هنوز مرطوب است حداقل 2 یا 3 بار در روز از مرطوب‌کننده استفاده کند.
او باید کرم مرطوب‌کننده را به آرامی روی ناحیه درگیر با کراتوزیس پیلاریس ماساژ دهد.
کرم‌های لایه‌بردار
عارضه‌های شدید پوستی نیازمند استفاده از کرم‌های لایه‌بردار است. این کرم‌ها محتوی مقادیر متفاوتی لاکتیک اسید، سالیسیلیک اسید، اوره و آلفاهیدروکسی اسید است. این مواد در کنار هم به شل شدن و از بین بردن سلول‌های مرده پوست و لطافت پوست خشک کمک می‌کنند. همچنین کراتین اضافه سطح پوست را از بین می‌برند و تولید مجدد آن را مهار می‌کند.
این روش کمی دیر بازده است و برای رسیدن به نتیجه باید صبور بود.
نکات مراقبتی در هنگام استفاده از لایه بردارها
کرم‌های لایه‌بردار درجات مختلفی دارند. از این رو نباید به صورت خودسرانه مورد استفاده قرار گیرند. بنابراین فرد باید به همان مقدار توصیه شده توسط متخصص پوست از لایه‌بردار استفاده کند.
اگر پوست خشک یا تحریک شد، استفاده از دارو برای چند روز متوقف شود.
سعی شود دارویی که برای لایه‌برداری پوست استفاده می‌شود نیز حاوی مرطوب‌کننده باشد که به رفع خارش و خشکی آن کمک کند.
افزایش نرمی و رطوبت پوست و کاهش قرمزی از مزایای کرم‌ها و محلول‌های لایه‌بردار است. البته امکان خشکی، التهاب، خارش و قرمزی پوست به دلیل حساسیت یا استفاده نامناسب از این کرم‌ها وجود دارد. برای همین برای کودکان توصیه نمی‌شوند.
بازکننده منافذ پوست
پماد ویتامین آ یا رتینوئیدهای موضعی، با باز کردن فولیکول‌های موی سطح پوست، تشکیل برجستگی‌های پوستی را کاهش می‌دهد. خشکی شدید پوست یکی از معایب این کرم‌ها است. به همین دلیل افراد دارای پوست حساس و خشک مجاز به استفاده از این محصولات نیستند. همچنین زنان باردار و شیرده نباید برای درمان از این روش استفاده کنند.
درمان دارویی پوست مرغی
درمان کراتوزیس پیلاریس با دارو کمتر از سایر روشها مورد توجه قرار می‌گیرد. بیشتر موارد تجویزی نیز برای استعمال موضعی است و کمتر حالت خوراکی دارند؛ به عنوان مثال می‌توان به انواع محلول‌های لایه-بردار اشاره کرد که هر یک برای نوع خاصی از پوست تجویز می‌شوند.
درمان پوست مرغی با آسپرین
درمان این عارضه با آسپرین نیز به صورت استعمال خارجی انجام می‌شود. قرص آسپرین در این روش پودر می‌شود و با افزودن مقداری آب، حالت خمیری پیدا می‌کند. موضع موردنظر بعد از قرار دادن خمیر آسپرین به مدت 15 الی 20 دقیقه، با آب خنک شستشو داده می‌شود. انجام این کار 3-2 بار در هفته بلامانع است. این کار به رفع قرمزی و التهاب پوست کمک می‌کند.
درمان پوست مرغی با لیزر
یکی از راه‌های برطرف کردن عارضه پوست مرغی، لیزر درمانی است. تجهیزات مختلفی در رابطه با این روش به‌کار گرفته می‌شود که شامل لیزر PPX (فوتوپنوماتیک درمانی)، IPL (نور شدید پالسی)، PDL (پالسی رنگی) و پالسی بلند است.
لایه سطحی پوست در این روش با لیزر کربن‌دی‌اکسید سوزانده می‌شود. در نتیجه کراتین‌های تجمع یافته روی فولیکول‌های مو و ناهمواری‌های ایجاد شده از بین می‌رود. علاوه بر برآمدگی‌های پوست مرغی، لکه-های تیره رنگ روی پوست نیز با لیزر درمانی قابل درمان است.
مراحل انجام لیزر پوست مرغی
ابتدا محل مورد نظر با استفاده از کرم مخصوص بی‌حس می‌شود. سپس دستگاه لیزر در نزدیکی پوست قرار می گیرد و اشعه آن به روی پوست تابیده می‌شود.
معایب و مزایای درمان کراتوز پیلاریس با لیزر
کوتاهی جلسات درمانی و نداشتن درد و خونریزی از مزایای این روش هستند. همچنین با لیزردرمانی تاثیرگذاری کرم‌های درمانی افزایش می‌یابد. امکان ترکیب لیزردرمانی با سایر روش‌های درمانی از جمله کرم یا میکرودرم ابریژن وجود دارد.
معایب لیزردرمانی نیز شامل نیاز به چندین جلسه درمانی و طولانی بودن فرآیند درمان است. به این موارد می‌توان حساسیت پوستی به لیزردرمانی، قرمزی پوست و پوسته‌وسته شدن را نیز اضافه کرد. البته هیچ گونه جای نگرانی نیست. زیرا حساسیت به لیزر با تست آن در ناحیه کوچکی از پوست قابل تشخیص و پیشگیری است. همچنین قرمزی و پوسته‌پوسته شدن به عنوان بخشی از فرآیند درمان، بعد از مدت کوتاهی برطرف می‌شوند.
هزینه لیزر پوست مرغی
هزینه لیزر پوست مرغی به وضعیت پوست، تعداد جلسات درمان، مدت زمان هر جلسه، تجهیزات مورد استفاده و نوع کلینیک بستگی دارد و بین 200 تا 400 هزارتومان در هرجلسه در سال 1400 برآورد شده است.
درمان پوست مرغی با میکرودرم
میکرودرم ابریژن روشی نوین در درمان عارضه پوست مرغی به شیوه لایه‌برداری مکانیکی به شمار می‌رود. میکرودرم به دو شیوه نوک الماسی و کریستالی و در اعماق مختلف پوست انجام می‌شود. روش اول که با حرکت دادن تجهیزات نوک الماسی روی پوست صورت می‌گیرد، استفاده کمتری دارد. در روش مرسوم‌تر، کریستال‌های آلومینیوم اکسید با دستگاه مخصوص روی پوست اسپری می‌شود.
هدف از این کار جداسازی لایه مرده از پوست است. سپس کریستال‌ها و لایه مرده پوست با استفاده از پمپ مخصوص جمع‌‌آوری می‌شوند.
دوره نقاهت برای میکرودرم ابریژن پوست مرغی وجود ندارد و فرد می‌تواند بلافاصله فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرد. البته استفاده از کرم ترمیم‌کننده و ضد آفتاب به بهبود وضعیت پوست و تکمیل مراحل درمانی کمک می‌کند.
قرمزی و پوسته پوسته شدن محل درمان با میکرودرم طبیعی است و بعد از چند روز برطرف می‌شود. نیاز به چندین جلسه درمانی و طولانی بودن فرآیند درمان، مهم‌ترین معایب این روش هستند.
هزینه درمان با میکرودرم آبّریژن
هزینه درمان با میکرودرم آبریژن ثابت نیست و به وضعیت پوست، تعداد جلسات درمانی، روش مورد استفاده و تجهیزات کار بستگی دارد. به طور کلی هزینه این روش در ایران نیز با توجه به فاکتورهای بالا بین 150 تا 500 هزارتومان در سال 1400 به ازای هر جلسه متغیر است.
بهترین روش درمان پوست مرغی شدن بدن
انتخاب راهکار درمانی مناسب برای این عارضه تا حد زیادی به ناحیه درگیر با آن بستگی دارد. برخی از نقاط بدن دارای پوست حساسی هستند که باید دقت زیادی در انتخاب روش و دوز دارو برای درمان آن مدنظر داشت.
برای تشخیص درست درمان، متخصص پوست، فرد را معاینه می‌کند. او یک برنامه درمانی تجویز می‌کند که نگرانی های فرد را برطرف می‌کند.
درمان پوست مرغی شدن پاها
برای کاهش برجستگی‌ها و درمان پوست مرغی ران، ساق پا و پا ، متخصصان پوست اغلب لایه برداری (از بین بردن سلول های مرده پوست از سطح پوست فرد) را توصیه می کنند. متخصص پوست ممکن است حتی به فرد توصیه کند پوست مرده را به آرامی با لوفا یا کیت میکرودرم ابریژن در خانه از بین ببرد.
برای درمان پوست مرغی در ساق پا یا دیگر نقاط بدن، استفاده از کرم‌های لایه‌بردار به اندازه لیزر و میکرودرم اهمیت دارد که البته دوز آن باید توسط متخصص مشخص شود.
دارویی که می تواند به فرد کمک کند اغلب حاوی آلفا هیدروکسی اسید، اسید گلیکولیک، اسید لاکتیک، یک رتینوئید (آداپالین ، رتینول ، تازاروتن ، ترتینوئین)، اسید سالیسیلیک و اوره است.
برای درمان برجستگی‌های کراتوزیس پیلاریس، برخی از بیماران ممکن است نیاز به استفاده از کورتیکواستروئید در پا داشته باشند. این دارو به نرم شدن برجستگی‌ها و کاهش قرمزی کمک می‌کند.
درمان پوست مرغی شدن ناحیه تناسلی
برای درمان کراتوزیس پیلاریس در ناحیه تناسلی ممکن است از لیزر یا یک روش درمانی سبک استفاده شود. متخصص پوست ممکن است یک نوع لیزر را برای کاهش تورم و قرمزی در این ناحیه توصیه کند.
نوع دیگری از لیزر ممکن است بافت پوست فرد را بهبود بخشد و تغییر رنگ را کاهش دهد، از جمله لکه های قهوه ای که ممکن است در هنگام پاک شدن برجستگی ظاهر شوند.
برای به دست آوردن بهترین نتیجه از روش‌های درمانی لیزر، متخصص پوست ممکن است چند جلسه میکرودرم ابریژن را به برنامه درمانی فرد اضافه کند.
درمان پوست مرغی شدن واژن با استفاده از کرم، لیزر و میکرودرم قابل انجام است. البته مناسب بودن هر یک از این روشها با تشخیص پزشک صورت می‌گیرد.
درمان پوست مرغی صورت
صورت دارای پوست حساسی است و از آنجایی که از لحاظ زیبایی نیز بسیار مورد توجه است انتخاب روش مناسب اهمیت بالایی دارد. به عنوان مثال درمان پوست مرغی زیر چشم و دور چشم در مقایسه با درمان دیگر نقاط بدن از حساسیت بیشتری برخوردار است.
درمان پوست مرغی دور چشم
از آنجایی که ممکن است این لایه‌بردارهای شیمیایی موجب التهاب، خشکی و حساسیت پوست صورت در این ناحیه شوند، درمان این عارضه در اطراف چشم و دیگر نواحی صورت اغلب با لیزر یا میکرودرم انجام می‌شود.
درمان پوست مرغی چانه
پوست چانه ممکن است به علت اپیلاسیون یا اصلاح دچار این عارضه شود. استفاده از کرم‌های مرطوب کننده بعد از اپیلاسوین می‌تواند به پیشگیری از بروز این عارضه کمک کند. همچنین پوست این ناحیه نسبت به دیگر نقاط ضخیم تر است. با تشخیص پزشک و تجویز دوز مناسب می‌توان از لایه بردارها در این ناحیه از صورت استفاده کرد.
به صورت کلی اما درمان این عارضه در صورت، با میکرودرم آبریژن و لیزر بیشتر از استفاده از لایه‌بردراها توصیه می‌شود.
درمان پوست مرغی کودکان
کراتوزیس پیلاریس به طور معمول در افراد جوان بیشتر دیده می‌شود و اغلب در دوران بلوغ عود پیدا می‌کند. نوزادان و نوجوانان به ویژه به این بیماری مبتلا می‌شوند.
درمان این عارضه در کودکان (صورت و بدن) نیز به ندرت با استفاده از کرم‌ها و لایه‌بردارهای شیمیایی انجام می‌شود. دلیل این موضوع حساسیت بالای پوست در سنین پایین است. به همین دلیل استفاده از لیزر یا میکرودرم آّبریژن یا استفاده از مرطوب کننده‌ها برای آنان توصیه می‌شود.
روش‌های پیشگیری و بهبود التهاب پوست مرغی
برای جلوگیری از عود مجدد این بیماری بهتر است افراد موارد زیر را برای پیشگیری رعایت کنند:
- پوست خود را مرطوب نگه دارند تا التهاب آن کمتر شود.
- مراقب از پوست و التهابات پوست مرغی
- استحمام و دوش گرفتن با آب ولرم به جای آب گرم
- پوست با آب زیاد در تماس نباشد.
- صابونی را امتحان کند که روغن یا چربی داشته باشد.
- از مرطوب کننده‌ها استفاده کند.
- هوای خانه خود را مرطوب نگه دارد.
- لباس تنگ نپوشد زیرا موجب اصطکاک و تحریک پوست می‌شود.
سوالات متداول
از جمله سوالات متداول در زمینه درمان کراتوزیس پیلاریس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آیا درمان پوست مرغی شدن بدن امکان پذیر است؟
تمام روش‌های درمانی نمی‌توانند کراتوزیس پیلاریس را برای همیشه و به طور کامل درمان کنند، فقط می توانند آسیب‌های ناشی از آن را کاهش دهند و برجستگی‌ها را تحت کنترل نگه دارند.
مدت زمان درمان پوست مرغی چقدر است؟
بر حسب نوع روش انتخابی (محلول و کرم‌های لایه بردار، لیزر درمانی یا میکرودرم)، مدت زمان درمان متغیر است. اما مدت اثرگذاری محلول و کرم طولانی‌تر از سایر موارد ارزیابی می‌شود. البته نتایج میکرودرم و لیزر نیز ناگهانی نبوده و نیازمند چندین جلسه درمانی است.
آیا پوست مرغی با لیزر درمان می‌شود؟
درمان قطعی برای درمان عارضه پوست مرغی وجود ندارد. این موضوع برای لیزر درمانی نیز صادق است. در بسیاری از موارد عوارض پوستی حاصل از این بیماری به طور موقت از بین می‌روند. اما امکان بازگشت آنها وجود دارد.
بهترین راه درمان پوست مرغی بعد از اپیلاسیون بدن چیست؟
درمان این عارضه بعد از اپیلاسیون بدن به دلیل دائمی نبودن آن، با کرم‌های ملایم که کمترین عارضه و محدودیت را دارند، انجام می‌شود.
منابع
