انواع روش های درمان ریزش مو در طب سنتی
برای درمان ریزش مو در طب سنتی، متخصصان در این حوزه دیدگاه‌های مختلفی را بیان کرده‌اند. دکتر حسین خیراندیش، آیت‌الله سیدحسن ضیایی، دکتر حسین روازاده، آیت‌آلله عباس تبریزیان، دکتر حسن اکبری، حکیم معارفی و حکیم تهرانی بیشترین دیدگاه‌ها را در طب سنتی برای درمان ریزش مو مطرح کرده‌اند. ریزش مو و شوره سر از جمله دغدغه مشترک بسیاری از افراد است.
درمان ریزش مو حکیم خیراندیش
حکیم خیراندیش معتقدند افرادی که موهای آنها ریزش ندارد، معمولا دارای طبعی معتدل هستند. ایشان بیان می‌کنند طبع سرد و گرم سبب ریزش مو می‌شود. پدیده طاسی به‌دلیل غلبه صفرا در زنان روی نمی‌دهد و ریزش موی مردان و طاسی آنها به‌دلیل افزایش صفراست.
برای پیشگیری و درمان ریزش مو مردان در طب سنتی که طبع گرم دارند، باید دو بار حجامت عام و یک بار حجامت سر انجام داد. پس از آن روغن سیاهدانه روی ملاج سر مالیده شود.
درمان ریزش مو در طب سنتی از زبان استاد خیراندیش برای بانوان
حکیم خیراندیش می‌فرمایند، ریزش سرد بیشتر در زنان اتفاق می‌افتد. یکی از درمان‌های توصیه‌شده برای این نوع ریزش، شست‌وشوی سر در حمام، با محلول آب و نمک است.
برای درمان ریزش مو با این روش، فرد باید سه قاشق غذاخوری نمک (ترجیحا نمک دریا) را در یک لیوان آب بریزد. پس از شست‌وشوی نهایی موها، آن را روی سر و ریشه موها بریزد. پس از چند دقیقه، موها را شست‌وشو دهد. این کار سبب درمان ریزش مو در طب سنتی، محکم شدن بُن مو و درشت شدن آنها می‌شود.
محلول آب و نمک سبب قطع شدن ریزش مو و حتی تا ۲۵ درصد نیز موجب رویش دوباره مو می‌شود. این روش سبب سفت شدن پوست سر نیز می‌شود، زیرا نمک تنها دارویی است که به سرعت جذب بدن می‌شود.
درمان ریزش مو حکیم خیراندیش در ارتباط با زنان شیرده
زنان شیرده اگر در دوران شیردهی خود را تقویت نکنند، ممکن است دچار ریزش مو شوند. در این دوران برای درمان ریزش مو در طب سنتی باید بادام مصرف کنند.
البته سوپ گندم نیز مانع ریزش مو می‌شود. هرچند بهتر است سوپ گندم با روغن زیتون خورده شود، زیرا روغن زیتون باعث جذب گندم می‌شود.
سایر درمان‌ها
غلبه سردی بر تن و روان، سبب ریزش شدید یا سکه‌ای مو می‌شود. این اتفاق هم در مردان و هم در زنان دیده می‌شود. حتی ممکن است ابرو هم بر اثر این عامل دچار ریزش شود.
این نوع ریزش مو را می‌توان با گرم کردن تن و روان، ابتدا به مدت سه چله و در مرحله بعد با گرم کردن موضعی درمان کرد.
افرادی که روان مستعدی برای گرم شدن دارند، قابل درمان هستند. به‌عبارت دیگر، زمانی که روان فرد از پدیده ریزش سکه‌ای متاسف و ناراحت باشد، احتمال درمان آن کمتر است و قابل درمان نخواهد بود. پس گرمی روان، نقش مهمی در درمان ریزش مو در طب اسلامی و سنتی دارد.
یکی از روشهای درمان ریزش مو در طب سنتی برای طبع سرد، مالیدن روغن‌های گرم برای درمان موضعی است. مالیدن سیاه دانه در چند دوره در این زمینه می‌تواند موثر باشد. البته این روغن برای طاسی ناشی از شدت گرمی چندان موثر نیست.
درمان دیگر برای سردی، پیشنهاد حکیم خیراندیش، روغن بنفشه با پایه زیتون است.
حکییم خیراندیش برای درمان قطعی ریزش موی سکه‌ای طب سنتی، زالودرمانی را توصیه می‌کنند. انداختن ۴۰ تا ۵۰ زالو در سر برای دو سه دوره ضرورت دارد.
درمان ریزش مو حکیم ضیایی
حکیم ضیایی تاکید می‌کنند برای درمان ریزش مو در طب سنتی، ابتدا باید به علت آن توجه کرد، اگر ریزش مو از فقر املاح بدن باشد، باید از طریق تغذیه آن را درمان کرد.
اگر ریزش مو جنبه استرسی دارد، باید با مدیریت بر خویشتن و ایجاد اعتماد به نفس، سبب متوقف شدن ریزش مو شد.
اگر ریزش مو، جنبه هورمونی یا ارثی دارد، باید ترشح هورمون‌ها را به حالت طبیعی رساند. در مردان ترشح بیش از اندازه هورمون‌ها سبب ریزش مو می‌شود. هرچند در مردان پس از بلوغ و به مرور زمان، دو سوی سر خلوت می‌شود، البته این به معنای طاسی سر نیست.
اگر مردان ازدواج کرده و بسیار نزدیکی کنند، دچار ریزش مو می‌شوند. استمنا در مردان یا پسران سبب ریزش مو شده که برای پیشگیری باید این کار را ترک کرد.
جوشانده گل بابونه
برای پیشگیری و درمان ریزش مو در طب اسلامی، حکیم ضیایی جوشانده گل بابونه که در حنا خیسانده شده را پیشنهاد می‌دهند. برای این کار باید ۲۰ دقیقه پیش از حمام، این محلول را به سر مالید و سپس آن را شست‌وشو داد.
درمان ریزش مو هورمونی در زنان
در زنان باید هورمون‌های زنانه یعنی استروژن و پروژسترون پایین نباشد. در این صورت برای درمان ریزش مو در طب سنتی باید روزی سه استکان چای رازیانه بخورند که هم قاعدگی آنها منظم شود و هم هورمون زنانه آنها بالا برود.
استفاده از روغن‌مالی کوشْنه برای درمان ریزش مو هورمونی در زنان با طب سنتی موثر است.
رشد مو پس از شیمی‌درمانی از نظر حکیم ضیایی
برای درمان ریزش مو پس از شیمی‌درمانی، باید دوره شیمی‌درمانی به اتمام رسیده باشد.
اگر فرد تجویز دارویی دارد، باید مصرف داروهای گیاهی را به مدت دو یا حتی چهار ساعت به عقب بیندازد که سبب تداخل دارویی نشود.
برای درمان ریزش مو در طب سنتی پس از شیمی‌درمانی، بهتر است در برنامه غذایی فرد حتما مصرف خرما گنجانده شود. دوم شَلتوک یا پوسته برنج یا عرق شلتوک استفاده شود. سوم خوردن سیاه دانه با عسل توصیه می‌شود.
در زمینه روغن‌های مالیدنی نیز سه نوع روغن تجویز می‌شود. اگر فرد سه بار در هفته استحمام می‌کند، بار اول روغن بادام تلخ روی قسمت‌هایی که مو ریخته، بمالد و پس از نیم ساعت بشوید.
روز دوم استحمام، از روغن سیاه دانه در پایه روغن زیتون یا روغن بادام تلخ جوشانده شود و روی سر بمالد و پس از نیم ساعت بشوید. این دارو از داروی قبلی قوی‌تر است.
بار سوم، روغن کُندِش با روغن زیتون خالص به مدت 20 دقیقه تا نیم ساعت جوشانده شود و پس از سرد شدن روی سر مالیده شده و سپس شست‌وشو داده شود. این قوی‌ترین دارو برای رشد مو است.
درمان ریزش مو تبریزیان
از نظر استاد تبریزیان، ریزش مو می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که با توجه به علت، نوع درمان متفاوت است که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
خلط صفرا و بلغم
ریزش مو معلول دو خلط صفرا و بلغم است. معمولا افرادی که طبع گرم دارند و عصبانی هستند، غلبه صفرا دارند که این امر می‌تواند سبب ریزش مو نیز شود که بیشتر در جوانان روی می‌دهد. اگر ریزش مو به این علت باشد، باید از مواد صفرابُر مانند خُرفه، آلو سیاه، سویق جو و سویق عدس استفاده کرد.
غلبه بلغم
یک علت دیگر ریزش مو از نظر استاد تبریزیان، غلبه بلغم است که جلوی جریان روان خون را می‌گیرد که در سنین پیری روی می‌دهد. در این صورت برای درمان ریزش مو در طب سنتی باید غذاهای گرم خورد و پشت به آفتاب نشست.
اگر فردی هم غلبه صفرا و هم بلغم داشته باشد، به‌شدت دچار ریزش مو می‌شود.
یکی از روشهای درمان ریزش مو در طب اسلامی، استفاده از روغن بنفشه با پایه زیتون است که باید به مو مالیده شود که برای خانم‌ها هر شب و برای آقایان هفته‌ای دو شب تجویز می‌شود.
البته بهترین زمان درمان با روغن بنفشه، شب است که هم سبب تقویت مو و هم درمان موخوره و سفیدی مو می‌شود.
برای تقویت مو و درمان ریزش مو در طب اسلامی، مصرف زیاد انجیر توسط ایشان توصیه شده است.
سردی مزاج
دکتر تبریزیان یکی از علل اصلی ریزش مو به خصوص در خانم‌ها را ناشی از شدت سردی مزاج می‌داند. سردی باعث نازک شدن موها و ریزش آنها می‌شود.
برای درمان ریزش موی زنان، آیت‌الله تبریزیان مالیدن روغن سیاهدانه همراه بادام تلخ یا هر روغن گرم دیگری مثل کنجد و زیتون را به ملاج سر پیشنهاد می‌دهند. این عمل باید به‌طور منظم هر شب انجام شود.
مدت زمان تاثیرگذاری این روش بسته به میزان سردی در بدن فرد، ممکن است بین ۴۰ تا ۱۲۰ روز متفاوت باشد.
از دیگر روش‌ها برای از بین رفتن سردی و درمان ریزش مو در طب سنتی در فرد، استشمام عطرهای گرم مانند مریم، یاس، گل‌محمدی، نرگس، مشک و… است. بهتر است این عمل شب‌ها هنگام خواب انجام و عطر زیربینی مالیده شود .
سایر روش‌ها
سایر روشهای درمان سردی مزاج برای درمان ریزش مو در طب سنتی از دیدگاه حکیم تبریزیان به شرح زیر است:
فرد باید غذاهای گرمی مانند ارده با شیره انگور یا فسنجان بادام و گردو مصرف کند.
مصرف دمنوش رازیانه با عسل هر شب یک لیوان (بانوان باید در زمان غیر از دوره ماهانه این دمنوش را مصرف کنند)
فرد باید از مصرف سردیجات در شب پرهیز کند.
توصیه حسین روازاده برای درمان ریزش مو در طب سنتی
توصیه‌های زیر می‌تواند سبب درمان ریزش مو ارثی با طب سنتی شود:
– استفاده نکردن از شامپو و استفاده از صابون به جای آن
– ایستاده زیر دوش بودن سبب ریزش مو می‌شود، ایستاده زیر دوش نباید استحمام کرد.
– پوشاندن سر هنگام دستشویی رفتن
– پوشیدن کلاه با جنس نخ، پشم یا نمد
طرز تهیه ماسک برای درمان ریزش مو در طب سنتی حکیم روازاده
حکیم روازاده معتقدند ماسک گیاهی زیر در درمان ریزش و طاسی موی سر و همچنین در درمان سفیدی مو، عفونت پوست سر، شوره، ریزش ابرو و شفافیت موی سر بسیار تاثیرگذار است.
در این ماسک گیاهی، یک عدد پیاز رنده شده که با توری آب آن گرفته شده را باید با دو قاشق چایخوری عسل و یک قاشق مرباخوری روغن زیتون مخلوط کرد و برای از بین رفتن بوی پیاز یک قاشق مرباخوری آبلیمو یا گلاب به آن اضافه کرد. این محلول باید روی قسمت‌های طاس یا تمام کف سر مالیده شود و به مدت دو ساعت با کیسه پوشانده شده و پس از آن با شامپوی گیاهی بدون مواد شیمیایی شست‌وشو داده شود.
استفاده از «گِل سرشوی» یا «طین»
گِل سرشوی در طب سنتی برای درمان و بهبود برخی از بیماری‌ها کاربرد دارد که در متون طب سنتی از آن به‌عنوان «طین» یاد می‌شود. گل سرشوی به تقویت و رشد موها و درمان ریزش مو در طب سنتی کمک می‌کند، خاصیت ترمیم‌کنندگی دارد و موخوره، جوش و کهیر را نیز برطرف می‌کند.
زمان استفاده از گل سرشوی هر 10 روز یا دو هفته یک بار است، زیرا استفاده بیش از اندازه آن ممکن است موجب ریزش مو شود. همچنین استفاده از گیاهان دارویی مانند کتیرا، حنا و سدر پس از استفاده از گل سرشوی، عامل ریزش مو به‌شمار می‌رود، از این‌رو نباید این گیاهان پس از گل سرشوی مورد استفاده قرار گیرند.
نکته آخر اینکه ممکن است استفاده از گِل شست‌وشو در برخی از افراد عوارضی مانند خشکی پوست یا حتی زخم و ضایعات پوستی به همراه داشته باشد، از این‌رو برای پیشگیری از این امر ابتدا به مقدار کم روی سر امتحان شود.
درمان ریزش مو در طب سنتی از دیدگاه دکتر حسن اکبری
مو دو بخش ریشه و ساقه دارد. برای پیشگیری از ریزش مو، باید ریشه آن تقویت شود. عمدهترین عامل رشد نکردن یا ریزش مو، نرسیدن انرژی به ریشه آن است. البته رسیدن هوای سالم به سر نیز مهم است.
برای درمان ریزش مو ارثی با طب سنتی و تقویت موها، توصیه‌های زیر را می‌توان ارائه کرد:
– نوشیدن شربت عسل در روز
– خوردن سکنجبین
– خوردن سرکه و شیره که تغذیه سلولی انجام می‌دهند.
– خوردن غذاهای سالم با نمک ارگانیک
– شانه کردن موها قبل از خواب با شانه چوبی
– روغن‌مالی سیاهدانه به کف موها
– حجامت سر یا فصد خون
– اهدای خون که سبب رقیق شدن خون و تقویت مو می‌شود.
– استفاده از روغن طبیعی از مشتقات لبنی گاو برای درمان ریزش مو در طب سنتی
درمان ریزش مو حسین معارفی
استاد حسین معارفی برای درمان ریزش مو در طب سنتی راه‌حل‌های زیر را پیشنهاد می‌کنند:
- شست‌وشوی موها با سبوس برنج
- استفاده کردن از سبوس ترکیبی (برنج + گندم + جو) در رژیم غذایی
- استحمام و آمیزش با شکم پر یا شکم خالی انجام نشود.
- اعتدال در مصرف سردیجات
درمان ریزش مو حکیم تهرانی
به‌منظور درمان ریزش مو در طب سنتی، حکیم تهرانی موارد زیر را بیان کرده‌اند:
برای درمان این عارضه فرد می‌تواند با تغییر در برنامه غذایی روزانه خود و حذف کردن برخی از مواد قندی غیرطبیعی مانند شیرینی‌های طبخ شده در قنادی، انواع شکلات و فست‌فودها و مواد حاوی نگهدارنده به درمان ریزش مو در طب سنتی کمک کند.
استفاده از جوانه‌ها مانند جوانه گندم، انواع سبوس مانند سبوس برنج و مصرف مواد طبیعی از دیگر توصیه‌های حکیم تهرانی برای درمان این عارضه است، زیرا موجب تامین یک ویتامین ضروری در بدن مانند ویتامین ب می‌شوند. ویتامین ب، علاوه بر کنترل استرس در اکسیژن‌رسانی و خون‌سازی نقش مهمی را ایفا می‌کند.
روغن‌تراپی
حکیم تهرانی نقش روغن‌ها را در درمان ریزش مو در طب سنتی ضروری می‌دانند. در ادامه به چند نوع از روغن‌ها برای درمان این عارضه اشاره می‌کنیم:
روغن آووکادو
روغن آووکادو از روغن‌های مغذی برای پوست و مو به‌شمار می‌رود که به افرادی که کف سر آنها پوستی ملتهب دارد یا موهای آنها بسیار نازک است، کمک می‌کند. این روغن به آبرسانی مو کمک می‌کند، زیرا می‌تواند آب و رطوبت را در خود نگه دارد. این روغن دارای فرمولاسیون بسیار سبکی بوده و استفاده از آن راحت است.
روغن بادام
روغن بادام، یکی از بهترین روغن‌ها برای چرب کردن مو و پوست به‌منظور درمان ریزش مو در طب سنتی به‌شمار می‌رود. از روغن بادام تلخ بهتر است برای تقویت مو و از روغن بادام شیرین بیشتر برای پوست استفاده شود. برای افزایش اثربخشی این روغن، فرد می‌تواند آن را با مواد شوینده مخلوط و مصرف کند. این روغن دارای پروتئین‌های مختلفی است که به بهبود حالت و تقویت مو کمک می‌کند.
روغن هفت مغز
این روغن ترکیبی از 7 مغز بادام تلخ و شیرین، فندق، سیاه دانه، پسته، کنجد و کرچک است که هریک به تنهایی
بسیار مفید هستند و ترکیب آنها با هم بسیار مفیدتر و دارای مواد مغذی و ضروری برای پوست و مو است.
روغن مورد
روغن مورد، یکی از روغن‌های مفید برای درمان ریزش مو در طب سنتی به‌شمار می‌آید که از برگ یک درخت به همین نام گرفته می‌شود و از قدیم برای تقویت موها کاربرد داشته است. این روغن دارای ترکیبات متعددی است که با مهار کردن رشد قارچ و میکروارگانیسم‌ها بر سطح پوست و پیاز مو، به رشد سالم آنها کمک می‌کند.
روغن رزماری
یکی دیگر از روغن‌هایی که برای درمان ریزش مو در طب سنتی از آن استفاده می‌شود، رزماری یا اکلیل کوهی است. این روغن از یکی از گیاهان دارویی معطر گرفته می‌شود که دارای نفوذپذیری بالا و خواص درمانی بی‌نظیری است.
روغن رزماری، یک روغن محرک است که بر اعصاب مرکزی تاثیر می‌گذارد. حیکم تهرانی و دیگر اطبای طب سنتی معتقدند ماساژ دادن پوست سر با این روغن می‌تواند از ریزش مو جلوگیری کند و موجب سلامت پوست سر شود.
روغن آمله
آمله، آملا یا آملج همگی نام‌های میوه‌ای هستند که در جنگل‌های مرطوب هندوستان و در نواحی از سیستان و بلوچستان می‌روید. این میوه دارای مقادیر زیادی ویتامین ث بوده و شکلی شبیه آلو دارد. از میوه آمله، روغنی تهیه می‌شود که هندی‌ها در تمامی مراسم‌های ویژه مذهبی خود برای تقویت موی سر و صورت استفاده می‌کنند که باعث تیرگی و درخشندگی موهای سر و صورت نیز می‌شود. در ایران قدیم و در دوران صفویه نیز برای تقویت سبیل و ریش از روغن آمله استفاده می‌شده است.
روغن جوجوبا
جوجوبا روغنی با خاصیت جذب سریع است و بنا بر اثرات مفیدی که دارد در تهیه بسیاری از محصولات آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله مواد تشکیل‌دهنده این روغن می‌توان به ویتامین‌های A,B,E و مواد معدنی مانند سلنیوم اشاره کرد.
از جمله خواص آن برای پوست و مو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
موجب شفافیت پوست و مو می‌شود.
مرطوب‌کننده و نرم‌کننده پوست و مو است.
کمک به درمان و جلوگیری از ریزش مو می‌کند، زیرا دارای مواد معدنی و ویتامین‌های BوE است.
موجب افزایش ضخامت مو و پرپشت بودن آنها می‌شود.
ماسک زرده تخم‌مرغ
حکیم تهرانی بیان می‌کنند زرده تخم‌مرغ درون خود پروتئین و ویتامین‌های مفیدی دارد که موجب رشد مو و درمان ریزش مو در طب سنتی می‌شود.
این روغن با ریشه گیاه دارویی به‌نام «کندوش» ترکیب خوبی را به‌وجود می‌آورد که موجب رشد و تقویت مو می‌شود و ضد ریزش است. برای درست کردن این ترکیب باید ۶۰ سی‌سی روغن زرده تخم‌مرغ و ۱۰گرم کندوش آسیاب شده با هم مخلوط و در فواصل زمانی (مثلا 2 بار در هفته) از آن استفاده شود.
درمان ریزش مو در قرآن
برای درمان ریزش مو در قرآن مطلب مستقیمی نوشته و تفسیر معتبری در این زمینه پیدا نشده است. اما در روایات مختلفی از پیامبر(ص) و ائمه(ع) مطالبی برای درمان این عارضه بیان شده است. در ادامه به چند روایت معتبر در این‌باره اشاره می‌کنیم.
درمان ریزش مو در طب اسلامی و مطابق با روایات
در روایتی از پیامبر (ص) نقل شده که برای درمان ریزش مو به موهایتان حنا بزنید، چراکه این کار دیده را جلا می‌بخشد، مو را می‌رویاند، تن را خوشبو می‌کند و همسر مرد را آرامش می‌بخشد.
در روایتی دیگر از امام رضا (ع) نیز نقل شده که: انجیر، بوی بد دهان را از بین برده، استخوان‌ها را استحکام می‌بخشد و مو را می‌رویاند.
امام کاظم (ع) نیز در حدیثی برای درمان ریزش مو در طب سنتی و اسلامی می‌فرمایند: در روز جمعه شست‌وشوی سر با ختمی از سنت است که پوست را نکو می‌کند و مایه ایمنی از سردرد است و روزی را سرشار کرده و فقر را باز می‌دارد.
