روش‌های نوین پزشکی برای درمان پیسی

درمان پیسی

پیسی، برص یا ویتیلیگو از جمله بیماری‌های مزمن پوستی است که باعث از بین رفتن رنگدانه‌های پوستی می‌شود. تاکنون هیچ دارویی که بتواند به صورت قطعی به درمان پیسی بپردازد یا از پیشرفت آن جلوگیری کند، کشف نشده است. اگر فرد و پزشک تصمیم بگیرند که شرایط بیماری را با دارو و جراحی بهتر کنند، ممکن است این روند ماه‌ها طول بکشد تا در مورد اثربخشی آن بتوان قضاوت کرد. حتی ممکن است فرد مجبور باشد بیش از یک روش یا ترکیبی از رویکردها را قبل از یافتن درمانی که برای او مناسب است، امتحان کند. بهترین روش‌های موجود باید با توجه به سن بیمار، ناحیه بیماری و سطحی که درگیر آن است و همچنین میزان پیشرفت پیسی مشخص شود. برخی از روش‌های درمان ویتیلیگو عوارض جانبی بسیاری دارند و برخی دیگر بدون عارضه هستند. همچنین مدت زمان مشاهده تأثیر روش‌های رفع پیسی در هر فرد متفاوت است و به عواملی که گفتیم، بستگی دارد. در این مقاله قصد داریم انواع مختلف روش‌های درمان برص را مورد بررسی قرار دهیم.  

روش‌های درمان پیسی بدون جراحی

  روش‌های درمان بدون جراحی مواردی هستند که بسیاری از افراد آن را ترجیح می‌دهند. برخی از آن‌ها با استفاده از دارو همراه هستند و برخی دیگر به تنهایی انجام می‌شوند. مدت زمان تأثیر آن‌ها معمولا از روش‌های جراحی بیشتر است. در ادامه به روش‌های موجود برای درمان برص بدون جراحی اشاره کرده‌ایم.  

داروهای مناسب برای درمان پیسی

  برخی از داروها به همراه سایر روش‌های درمانی یا به تنهایی می‌توانند در برگرداندن رنگدانه‌های پوست و درمان ویتیلیگو موثر باشند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.  

داروهای ضد التهاب برای درمان ویتیلیگو

  داروهایی مانند کرم‌های کورتیکواستروئید(Corticosteroid)، می‌توانند در برگرداندن رنگ‌ پوست و درمان لک و پیس موثر باشند. این داروها برای بیمارانی که در مراحل ابتدایی پیسی قرار دارند، تأثیر بیشتری دارد. در صورتی که بیماری گسترش پیدا کرده باشد یا سرعت پیشرفت آن زیاد باشد، احتمالا داورهای استروئیدی خوراکی (قرص) یا تزریقی تجویز می‌شود. استفاده از این نوع کرم‌ها برای درمان پیسی پوست باید مدت زیادی ادامه داشته باشد؛ به گونه‌ای که احتمال دارد تا چند ماه اثری از بهبود ظاهر نشود. می‌توان گفت تقریباً 45٪ بیماران حداقل مقداری از رنگ پوست خود را پس از 4 تا 6 ماه به دست می آورند. ممکن است کورتیکواستروئید‌ها با داروی دیگری ترکیب شوند تا نتایج را بهبود ببخشند. این کرم‌ها در افرادی که پوستی تیره دارند و در برخی از مناطق بدن مانند صورت موثرتر هستند. کمترین تأثیر آن‌ها بر روی دست و پا است. این داروها عوارض جانبی احتمالی دارند ، بنابراین بیماران باید به دقت کنترل شوند. یک عارضه جانبی جدی استفاده از کورتیکواستروئید موضعی به مدت یک سال یا بیشتر، آتروفی پوست است. این بدان معنی است که پوست مانند کاغذ بسیار نازک، خشک و شکننده می‌شود.  

داروهای تنظیم‌کننده سیستم ایمنی

پمادهایی مانند تاکرولیموس(Tacrolimus) و یا پیمکرولیموس(Pimecrolimus) که با نام الیدل نیز شناخته می‌شود، داروهایی هستند که بر سیستم ایمنی تأثیر می‌گذارند. این پمادها بیشتر برای افرادی که پیسی خفیف دارند یا در مراحل ابتدایی ایجاد لک و پیس هستند، موثر است. همچنین از آن‌ها برای درمان پیسی در کودکان استفاده می‌شود. معمولا همه افراد می‌توانند بدون محدودیت از این داروها برای درمان لک و پیس استفاده کنند. اما سازمان غذا و داروی ایالات متحده درمورد استفاده بلند مدت از این داروها هشدار داده است. چرا که احتمال ایجاد لنفوم و سرطان پوست را زیاد می‌کنند.  

داروی جدید و تازه کشف شده برای درمان پیسی

روش‌ جدیدی نیز برای درمان ویتیلیگو ارائه شده است. اما این متد هنوز به صورت گسترده مورد استفاده قرار نگرفته‌ است.  

دارو افاملانوتید (Afamelanotide)

این دارو برای تحریک رنگدانه‌های پوستی (ملانوسیت‌ها) و بازگرداندن آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، دارو به صورت زیرپوستی مورد استفاده قرار می‌گیرد تا رنگدانه‌ها را تحریک کند.  

فوتوتراپی (نوردرمانی)

  درمان لک و پیس با نور به کمک اشعه ماورا بنفش UVB انجام می‌شود. این اشعه می‌تواند پیشرفت پیسی را متوقف کند یا سرعت گسترش بیماری را به حداقل برساند. در برخی موارد پزشک توصیه می‌کند که بین جلسات نور درمانی برای تسریع روند درمان ویتیلیگو از داروهای استروئیدی یا پمادهای موثر بر سیستم ایمنی نیز استفاده شود. برای درمان پیسی پوست با این روش فرد باید صبور باشد. بیماران باید دو الی سه بار در هفته تحت تابش اشعه ماوراء بنفش قرار بگیرند. اثرات اولیه بعد از دو الی سه ماه ظاهر می‌شود. اما ممکن است برای حصول نتیجه کامل لازم باشد بیمار تا شش ماه و حتی بیشتر، جلسات نور درمانی را ادامه دهد. البته این درمان گاهی اوقات موقتی است. تحقیقات نشان می‌دهد که برخی افراد بعد از گذشت 1 سال از قطع نوردرمانی مجددا به آن مبتلا می‌گردند. نوردرمانی عوارض زیادی به دنبال ندارد. اما ممکن است بعد از درمان، پوست بیمار قرمز شود یا احساس خارش و سوزش داشته باشد. این مشکلات معمولا بعد از چند ساعت از بین می‌روند.  

درمان ترکیبی پسورالن و نور درمانی

پسورالن دارویی مشتق از گیاه است که برای درمان پیسی پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترکیب این دارو با فوتوتراپی می‌تواند رنگ را به لکه‌های روشن پوست بازگرداند. در برخی موارد پسورالن به صورت خوراکی مصرف می‌شود و در برخی موارد به صورت موضعی برای درمان ویتیلیگو مورد استفاده قرار می‌گیرد. بعد از آن بیمار در معرض تابش اشعه UVA‌ قرار خواهد گرفت. البته در بسیاری از مراکز استفاده از اشعه UVA ممکن نیست. به همین دلیل علیرغم تأثیر بیشتر آن، از تابش اشعه UVB استفاده می‌شود.  

نور درمانی برای چه کسانی مناسب است؟

این روش معمولا برای افرادی که به جز پیسی مشکلی ندارند، قابل اجراست. اما در صورتی که فرد به بیماری‌های پوستی دیگر نیز مبتلا باشد، باید پیش از آغاز روند درمان پیسی پوست با پزشک مشورت کند. این روش تاثیر زیادی بر درمان ویتیلیگو صورت دارد و اثر آن بر درمان دست و پا کم است.  

حذف رنگدانه‌های باقیمانده برای درمان پیسی

برای این کار ماده‌ای که رنگدانه‌های پوستی را از بین می‌برد، روی نواحی‌ای که درگیر پیسی نیستند، قرار می‌گیرد. این روش باعث می‌شود که رنگدانه سایر قسمت‌ها نیز از بین برود و به همین دلیل پوست بیمار یکدست سفید خواهد شد. استعمال موضعی این داروها باید یک الی دو بار در روز و به مدت یک سال و بیشتر انجام شود. این عمل در نهایت منجر به کاهش رنگ دائمی پوست خواهد شد. برخی از بیماران با استفاده از این داروها، عوارضی چون قرمزی، خارش و خشکی پوست را تجربه کرده‌اند. بعد از اینکه تمام رنگدانه‌ها از بین رفت نیز احتمال دارد با قرار گرفتن در معرض نور خورشید، برخی از آن‌ها دوباره برگردند. به همین دلیل دوباره باید از دارو استفاده کرد.  

حذف رنگدانه برای درمان برص برای چه کسانی مناسب است؟

این روش برای افرادی مورد استفاده قرار می‌گیرد که پیسی در آن‌ها گسترش یافته و سایر روش‌های درمانی برایشان پاسخگو نبوده است. این روش برای درمان پیسی در کودکان و نوزادان، زنان باردار و شیرده توصیه نمی‌شود.  

روش‌های جراحی برای رفع پیسی

  در ابتدا پزشک برای درمان پیسی پوست به بیماران روش‌های غیر جراحی را معرفی می‌کند. در صورتی که فرد پاسخ مطلوبی دریافت نکند، متخصص روش جراحی را به او پیشنهاد می‌دهد. روش‌های جراحی برص، که به آن‌ها روش‌های پیوند نیز گفته می‌شود به گزینه‌ای محبوب در بین متخصصان پوست در جهان تبدیل شده است. انتخاب روش پیوندی مناسب، معمولاً به میزان یا اندازه ضایعه ویتیلیگو برای درمان، محل ضایعه، سن بیمار و انتظارات بیمار و در آخر تخصص متخصص بستگی دارد. به طور کلی، روش های پیوند در ویتیلیگو به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند: روش‌های پیوند بافت و پیوند سلولی. در ادامه به تشریح این روش‌ها می‌پردازیم.  

پیوند سلولی

پیوند سلولی شامل جداسازی پیوندهای پوست به اجزای سلولی است. این اجزای سلولی یا به همان صورت یا پس از رشد و تکثیر در محیط‌های کشت بر روی پوست گیرنده قرار می‌گیرد. در این روش پزشک بخش‌های جزئی از سلول‌های رنگدانه‌ای سالم پوست فرد را (ملانوسیت ها) برمی‌دارد. سپس آن‌ها را به محلولی اضافه می‌کند و در نهایت به بخشی از پوست که رنگ خود را از دست داده است و لایه فوقانی آن با درم ابریژن یا لیزر از بین رفته است، پیوند می‌زند.  پس از چند ماه، ملانوسیت‌های پیوندی شروع به فعالیت می‌کنند تا رنگدانه ایجاد کنند و لکه‌های سفید را از بین ببرند. این روش درمان پیسی کمی پیچیده‌تر است و احتمالا نتایج آن بعد از یک الی دو ماه ظاهر خواهد شد. عوارض احتمالی این روش عبارتند از؛

• باقی ماندن جای زخم روی پوست.
• عفونت.
• ناهماهنگی رنگ قسمت‌های مختلف پوست.

 

پیوند بافت

پیوند بافت شامل تکنیک‌های مختلفی برای انتقال پیوندهای بافت به پوست گیرنده و درمان پیسی است. به طور کلی، پیوند بافت ساده‌تر و آسان‌تر از پیوند سلولی است. چندین روش برای پیوند بافت پوستی به بیماران با ویتیلیگو پایدار وجود دارد که عبارتند از:  

مینی پانچ گرافت (MINI PUNCH GRAFTING)

در این روش بافت‌های دایره‌ای شکل پوست یا شاخه‌های کوچک پوست به سوراخ‌های ایجاد شده در لکه‌های سفید پیوند داده می‌شوند. اندازه این شاخه‌ها می تواند بین 1 تا 2 میلی‌متر باشد که با فاصله 5-10 میلی‌متری از یکدیگر بر روی پوست گیرنده قرار می‌گیرند. مینی پانچ، ساده‌ترین و کم هزینه‌ترین روش پیوند و درمان پیسی پوست است. از جمله عوارض جانبی این روش می‌توان به ظاهر سنگ فرشی پوست، رد پیوند، خراب شدن پیوند، اسکار کلوئیدی یا هیپرتروفیک و عدم تطابق رنگ در محل گیرنده اشاره کرد. هاله پرایگرافت(Perigraft halo) نیز از دیگر عوارض این روش است که موجب می‌شود در لبه خارجی ضایعه ویتیلیگوی تحت درمان و پیوند انجام شده، هاله‌ای سفید و بدون رنگ دانه قرار بگیرد. با قرار دادن گرافت‌ها حدود 1-2 میلی متر در خارج از مرز ناحیه گیرنده‌، می‌توان تا حد زیادی از هاله پرایگرافت جلوگیری کرد.  

پیوند پوست بسیار نازک

در این روش گرافت‌های فوق العاده نازک با ضخامت یکنواخت و فاقد هرگونه بافت پوستی به نقاط سفید رنگی که پوست آن برداشته شده است، پیوند زده می‌شود. معمولا این پوست از قسمت ران برداشته می‌شود. پوست لایه فوقانی ناحیه گیرنده ممکن است با استفاده از یک وسیله تراش دهنده پوست مثل میکرودرم آبریژن یا لیزر برداشته شود. پیوند پوست معمولاً طی 10-14 روز اتفاق می‌افتد و بعد از آن رنگدانه سازی یکنواخت شروع می‌شود. بنابراین، نتایج حاصل از پیوند پوست بسیار نازک معمولاً عالی است و مطابق رنگ ناحیه تحت درمان است. اگر ناحیه درگیر کوچک باشد درمان پیسی پوست را می‌توان در محیط مطب با بی‌حسی موضعی انجام داد. برای درمان مناطق وسیع ممکن است به 1 الی 5 ساعت زمان نیاز باشد و بهتر است در یک بیمارستان تحت بیهوشی عمومی انجام شود.  

پیوندهای تاولی(Suction blister grafting)

در این روش درمانی، پزشک به کمک مکش روی پوست برآمدگی‌های تاول مانندی ایجاد می‌کند. این تاول‌ها در قسمت سالم پوست که در نزدیکی لکه‌ها واقع شده است، ایجاد می‌شوند. سپس قسمت برآمده تاول، به قسمت‌هایی که رنگ خود را از دست داده‌اند پیوند می‌خورد.  

عوارض پیوند تاولی برای درمان پیسی

برخی از عوارض احتمالی این روش عبارتند از؛

• باقی ماندن جای تاول‌ها.
• ظاهر سنگفرشی پوست.
• عدم ایجاد تغییر در بخش درگیر با پیسی.
• ایجاد لک و پیس در ناحیه‌ای که برآمدگی در آن ایجاد شده است.

 

پیوند پوست برای درمان پیسی در چه کسانی موثر است؟

به طور کلی روش جراحی برای درمان لکه‌های کوچک پیسی کاربرد دارد و در صورتی که سطح گسترده‌ای از پوست درگیر بیماری باشد، نمی‌توان برای فرد پیوند انجام داد. تاثیر هر کدام از این روش‌ها بر افراد متفاوت است، اما به نظر می رسد که پیوندهای سلولی بهترین نتیجه را دارند و می‌توان از آن برای درمان مناطق بزرگتر مبتلا به برص استفاده کرد. این روش برای افرادی که پوست سایر نواحی آن‌ها سالم است یا افرادی که ضایعه جدید یا در حال گسترش( حداقل در یک سال اخیر) ندارند مفید است.  

عوارض جراحی پیوند پوست

  برخی از عوارض جانبی جراحی پیوند پوست برای درمان پیسی عبارت است از؛

• عفونت زخم جراحی.
• باقی ماندن جای اسکار جراحی.
• ایجاد ظاهر سنگفرشی برای پوست.
• ایجاد لکه‌های رنگی روی پوست (لکه‌هایی که همچنان شبیه به لک و پیس هستند).
• عدم تغییر رنگدانه‌ها در ناحیه مبتلا به لک و پیس.
• ممکن است درمان موقتی باشد.

 

درمان پیسی صورت

  از آنجایی که پوست صورت حساس است و همچنین تأثیر بسیاری در ظاهر افراد دارد، معمولا روش‌های پیوند پوست و به خصوص پیوند تاولی روی آن انجام نمی‌شود. استفاده از پمادها و داروهای استعمالی برای مراحل ابتدایی درمان لک و پیس صورت متداول است. در صورتی که درمان نشوند، پزشک از نور درمانی استفاده می‌کند.  

درمان پیسی پوست دست و پا

  برای درمان پیسی دست و پا می‌توان از روش‌های مختلف جراحی و غیر جراحی استفاده کرد. اما معمولا بیماران ترجیح می‌دهند ابتدا روش‌های بدون جراحی و دارویی را امتحان کنند. سپس در صورتی که موثر واقع نشد، به سراغ روش‌های جراحی بروند. البته متد مناسب برای درمان ویتیلیگو به سطح درگیر با بیماری و میزان پیشرفت آن نیز بستگی دارد.  

روش‌های درمان پیسی پشت گردن و سر

تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده از داروهای تأثیرگذار بر سیستم ایمنی مانند پماد تاکرولیموس و الیدل برای پیسی در ناحیه سر و گردن موثر است. البته این داروها بیشتر برای نواحی محدود مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته روش‌های درمانی جراحی و غیر جراحی نیز می‌توانند برای این قسمت استفاده شوند.  

درمان پیسی در کودکان و نوزادان

  کودکان و نوزادان نیز ممکن است به لک و پیس مبتلا شوند. پوست آن‌ها نسبت به بزرگسالان حساس‌تر است و به همین دلیل باید از روش‌های خاص برای درمان آن‌ها استفاده کرد. به عنوان مثال کرم‌های کورتیکواستروئیدی با فرمولاسیون سبک‌تر برای درمان برص در کودکان و نوزادان استفاده می‌شود. همچنین استفاده توامان از پمادهایی مانند تاکرولیموس و یا پیمکرولیموس از دیگر روش‌های پیشنهادی پزشکان برای درمان پیسی در نوزادان و کودکان است. برای کودکان و نوزادان معمولا از روش‌های جراحی برای رفع سریع پیسی استفاده نمی‌شود. چرا که پوست حساسی دارند و ممکن است میزان شدیدتری از عوارض جانبی را تجربه کنند. در صورتی که سطح گسترده‌ای از پوست کودک درگیر شده باشد، ممکن است پزشک برای درمان برص، از نور UVB با شدت کم‌تر استفاده کند.  

 

سوالات متداول

آیا با روش‌های آرایشی می‌توان به از بین بردن لک و پیس کمک کرد ؟

برخی از افراد روش‌های آرایشی را توصیه می‌کنند. آن‌ها با کرم‌های آرایشی پوست خود را یکدست می‌کنند. که این روش موقتی است. ممکن است افراد مبتلا به پیسی تصمیم به تتو بگیرند. اگر ناحیه پیسی کوچک باشد (مانند اطراف لب) تتو می‌تواند پوست را یکدست کند. این روش برای افرادی که پوست تیره دارند، کاربردی‌تر است.

 

دوره درمان پیسی چقدر است؟

هر یک از روش‌ها، متوسط دوره درمان منحصر به فردی دارند. اما هیچکدام از آن‌ها موجب رفع سریع پیسی نخواهند شد و حداقل باید چند هفته  برای دیدن نتیجه صبر کرد. دیدن نتیجه برخی از روش‌ها مانند استفاده از پمادها حتی ممکن است تا چند سال طول بکشد. دوره درمان بیماری به پیشرفت و گستردگی آن و سیستم بدن بیمار نیز وابسته است. ممکن است فرد با برخی روش‌ها درمان شود اما بعد از یک سال و قطع دارو دوباره به عوارض ناشی از آن مبتلا شود.

 

ایا پماد تاکرولیموس برای پیسی مفید است؟

استفاده از این پماد و سایر کرم‌ها و پمادهای بیان شده در مقاله برای بهبود شرایط این عارضه مفید می‌باشد.

 

 

منابع

https://www.mayoclinic.org https://www.umassmed.edu https://onlinelibrary.wiley.com https://www.medicalnewstoday.com https://www.aad.org