خشکی واژن (آتروفی) چیست؟
خشکی واژن، مشکلی رایج در زنان است که بر اثر کاهش رطوبت واژن یا مهبل رخ می‌دهد. واژن، اندام جنسی زنانه است که نقش اصلی را در تولید مثل و سیستم هورمونی بدن زنان ایفا می‌کند. دیواره واژن با لایه‌ای نازک از ترشحات پوشیده شده که محیط آن را قلیایی می‌کند تا اسپرم در این محیط زنده بماند. این ترشحات، دیواره واژن را برای رابطه جنسی لیز می‌کند و کاهش ترشح آن، سبب آتروفی و رابطه جنسی دردناک می‌شود.
این مشکل معمولا پس از یائسگی زنان ایجاد می‌شود و حدود 40 درصد زنانی که به سن یائسگی می‌رسند، دچار خشکی یا آتروفی واژن می‌شوند.
خشکی واژن به انگلیسی
خشک شدن واژن در انگلیسی معادل Vaginal Dryness است. در اصطلاح به این عارضه آتروفی واژن Vaginal atrophy یا Atrophic Vaginitis نیز می‌گویند.
دلایل آتروفی واژن
تغییرات هورمونی بر اثر عوامل گوناگون، بهویژه افزایش سن، سبب کاهش ترشح استروژن در بدن می‌شود که این موضوع روی غلظت رطوبت واژن اثرگذار است. بافت واژن بدون ترشح استروژن، نازک و خشک می‌شود و خاصیت کشسانی خود را از دست می‌دهد و در معرض آسیب قرار می‌گیرد.
مهم‌ترین عامل کاهش ترشح استروژن در بدن زنان، رسیدن به دوران یائسگی است. روند خشکی واژن، به کندی روی می‌دهد و ممکن است زنان، ۵ تا ۱۰ سال پس از یائسگی، متوجه آن شوند. البته عوامل دیگری به غیر از یائسگی هم می‌توانند سبب این عارضه شوند.
علل اصلی خشکی واژن چیست؟
– حاملگی (دوران حاملگی روی سطح ترشح استروژن اثرگذار بوده و ممکن است سبب خشک شدن درون واژن شود.)
– زایمان و تعدد آن بهویژه در سنین بالا
– شیردهی (دوران شیردهی بهویژه برای مادرانی که در سنین پایین شیردهی دارند، سبب کاهش رطوبت در بدن آنها می‌شود.)
– اختلالات هورمونی
– جراحی برای برداشتن تخمدان
– اثر درمان سرطان به روش‌های شیمی‌درمانی و پرتودرمانی
– استفاده از داروهای ضد استروژن
– استفاده از برخی مواد محرک (مانند برخی خمیردندان‌ها، صابون‌ها، لوسیون‌ها، عطرها و… که ممکن است تعادل طبیعی بدن را بر هم زده و بر ترشح استروژن اثرگذار باشند و موجب خشکی واژن شوند.)
– استفاده از داروهای ضدآلرژی و داروهای سرماخوردگی حاوی آنتی‌هیستامین
– استفاده از برخی داروهای ضدافسردگی (چراکه ممکن است سطح ترشح استروژن را کاهش دهند.)
– داشتن اضطراب و استرس بیش از حد
– سندرم شوگران (یک بیماری نادر خودایمنی است که سبب خشکی چشم‌ها، دهان و واژن می‌شود.)
– کاهش میل جنسی به‌دلایل روانی ( البته این عارضه نیز میل جنسی را کاهش می‌دهد. )
– داشتن خاطرات ناخوشایند از رابطه جنسی مانند تجاوز یا رابطه دردناک جنسی
– سیگار کشیدن
– بیماری دیابت
– شست‌وشوی واژن با مواد شوینده شیمیایی
برای کسب اطلاعات بیشتر و جامع‌تر می‌توانید مقاله علت خشکی واژن را مطالعه کنید.
علائم خشکی واژن
آتروفی همراه با علائم و نشانه‌های زیر است:
– دیواره‌های واژن نازک می‌شوند.
– کانال واژن تنگ و کوتاه می‌شود.
– رطوبت طبیعی در ناحیه واژن کاهش می‌یابد.
– درد، خارش همراه با سوزش و قرمز شدن واژن رخ می‌دهد.
– فرد مقاربت‌های دردناک و خونریزی‌های سبک پس از مقاربت دارد.
– فرد دچار ترشحات واژن می‌شود.
– فرد سوزش ادرار دارد.
البته خشکی رحم همراه با علائم ثانویه بوده و برخی از این علائم نشانه یائسگی است.
علائم ثانویه آتروفی
– عرق کردن ناگهانی و غیرطبیعی شبانه
– بی‌خوابی شبانه به مدت طولانی
– تغییر خلق و خوی زنان در سنین بالا
– خستگی مفرط و بی‌دلیل
– کاهش میزان حافظه
تشخیص آتروفی واژن
با چند روش می‌توان آتروفی را تشخیص داد:
– معاینه ناحیه لگن، واژن، دستگاه تناسلی و دهانه رحم توسط پزشک
– آزمایش سطح ترشح استروژن
– گرفتن تست پاپ اسمیر
– انجام آزمایش ادرار و بررسی عفونت آن
– آزمایش تعادل اسیدی (در این آزمایش، مایع واژن جمع‌آوری و وضعیت تعادل اسیدی واژن بررسی می‌شود.)
عوارض خشکی واژن چیست
هنگامی که میزان استروژن کاهش می‌يابد، بافت واژن، شکننده و در نهایت کوچک و خشک می‌شود و می‌تواند عوارض زیر را به همراه داشته باشد:
– واژن بیشتر مستعد التهاب و عفونت می‌شود.
– آتروفی سبب دردناک شدن مقاربت و سرد شدن رابطه جنسی می‌شود.
– ایجاد مشکلات ادراری مانند نیاز به دفع مکرر ادرار یا بی‌اختیاری ادرار که به‌دلیل نازک شدن بافت‌های اطراف گردنه مثانه است.
سوالات متداول
خشک شدن واژن از چه سنی شروع می‌شود؟
آتروفی، به‌طور معمول در دوران یائسگی و پس از آن روی می‌دهد. دوران یائسگی معمولا بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی اتفاق می‌افتد. زمانی که عادت ماهانه به مدت یک سال قطع شود، به احتمال زیاد یائسگی آغاز شده است. البته تغییرات هورمونی به‌دلایل دیگر می‌توانند سبب کاهش ترشح استروژن شوند و این اتفاق می‌تواند در هر سنی رخ بدهد.
آیا خشکی واژن، خطرناک است؟
آتروفی، عارضه زنان یائسه است و از همین رو به ندرت ممکن است یک مسئله جدی پزشکی به‌شمار آيد، اما اگر آتروفی سبب دردهای شدید در رابطه جنسی شود، بهتر است فرد به پزشک مراجعه کند. اگر این خشکی درمان نشود، ممکن است سبب ترک‌خوردگی، زخم یا خونریزی در واژن شود.
آیا پیشگیری طبیعی سبب خشکی رحم می‌شود؟
پیشگیری طبیعی به خودی خود سبب خشک شدن رحم نمی‌شود و در کنار سایر عواملی که سطح استروژن را کاهش می‌دهند، ممکن است سبب این عارضه شوند.
آیا خشکی واژن مانع بارداری می‌شود؟
آتروفی بر اثر کاهش ترشح استروژن و هورمون زنانگی روی می‌دهد و همین امر می‌تواند امکان بارداری را کاهش دهد. در حقیقت این کاهش استروژن است که ممکن است مانع بارداری شود.
آیا استفاده از داروهای تنظیم عادت ماهانه می‌تواند سبب خشکی رحم شود؟
استفاده از برخی داروهایی که سبب تنظیم قاعدگی می‌شود، ممکن است همراه با عوارضی باشد و یکی از این عوارض، خشک شدن دهانه رحم است که می‌تواند در ماه‌های نخست استفاده از این داروها، اتفاق بیفتد.
آیا نازایی زنان به خشکی واژن منجر می‌شود؟
زنان نازا ممکن است برای درمان از داروهای ناباروری استفاده کنند که برخی از این داروها سبب تحریک تخمدان‌های آنها می‌شود و اگر عمل تخمک‌گذاری انجام شود، ممکن است مخاط دهانه رحم از بین برود و سبب خشک شدن رحم شود.
منابع
https://www.everydayhealth.com https://www.health.harvard.edu https://www.mayoclinic.org
