علت ریزش مو چیست؟
طبیعی است که انسان هر روز تعداد مشخصی از موهای خود را از دست بدهد. اگر ریزش مو قابل توجه باشد میتواند یک عارضه محسوب و باعث نگرانی شود. برای علت ریزش مو هم در علم پزشک مدرن و هم در طب سنتی دلایل مختلفی بیان شده است. اگاهی از مهمترین علت های ریزش مو میتواند به فرد در پیشگیری و درمان این عارضه کمک کند.
ریزش میتواند موقت یا دائمی باشد، اگر ریختن مو موقت باشد با یک وقفه ساده در چرخه رشد مو آغاز و سپس موهای شما معمولاً بدون درمان شروع به رشد مجدد میکنند. اما اگر این عارضه ادامه پیدا کند و موی جدید رشد پیدا نکند نیاز به کشف علت و درمان وجود دارد.
مردان اگرچه بیشتر از خانمها موهای خود را از دست میدهند اما ریزش و نازک شدن مو علاوه بر مردان در زنان هم به وفور دیده میشود. در ادامه این مقاله به بررسی علتهای پزشکی و علت ریزش مو در طب سنتی میپردازیم.
علت ریزش مو در افراد
شاید هیچ کس علت دقیق ریزش در مو را به طور قطعی نداند اما مجموعه عللی از حالت ساده و موقت (مانند کمبود ویتامین) تا پیچیدهتر مانند وضعیت سلامتی فرد میتواند در این میان تأثیرگذار باشد. در ادامه به مهمترین دلایل ریزش مو در مردان و زنان اشاره میکنیم.
ریزش موی ژنتیکی و علت ریزش مو در مردان
شایعترین علت ریزش مو به خصوص در مرادن، ارثی است که با افزایش سن در افراد اتفاق میافتد. این عارضه آلوپسی آندروژنیک، (طاسی با الگوی مردانه و طاسی با الگوی زنانه) نامیده میشود. معمولاً به تدریج و با الگوهای قابل پیش بینی رخ می دهد. در مردان با عقب نشینی خط مو و لکه های طاسی و در زنان با نازک شدن موها در امتداد تاج سر اتفاق میافتد.
ریزش مو در تیروئید
کم کاری و پرکاری تیروئید به واسطه ایجاد تغییرات هورمونی، زمینه ساز ریزش مو هستند. هنگامی که تولید هورمون، به ویژه هورمونهای T3 و T4 Trusted Source مختل میشود، بر سایر فرآیندهای بدن تأثیر میگذارد.
این تاثیر شامل رشد مو در ریشه است. موها میریزند و ممکن است با رشد جدید جایگزین نشوند و در نتیجه موی سر کم پشت میشود. پرکاری تیروئید نیز زمینهساز برخی اختلالات مانند آلوپسی و تنبلی تخمدان است که از علتهای اصلی ریزش مو هستند. ریزش مو در تیروئید کم کار و پر کار معمولا موقتی است و بعد از درمان بهبود مییابد.
البته گاهی برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان بیماریهای تیروئید خود ممکن است موجب نازک شدن مو یا ریزش آن شوند. کاربیمازول و پروپیل تیوراسیل داروهای ضد تیروئیدی هستند که در موارد نادر ممکن است منجر به ریزش مو شوند. البته تشخیص اینکه آیا دارو یا وضعیت تیروئید فرد باعث نازک شدن موها شده یا خیر دشوار است.
ریزش مو در اثر مصرف دارو
برخی داروهای خاص عوارض جانبی دارند که میتوانند علت ریزش مو شوند. نمونههایی از چنین داروهایی عبارتند از: رقیق کننده خون مانند وارفارین، آکوتان (برای درمان آکنه)، داروهای ضد افسردگی از جمله پروزاک و زولفت، مسدود کنندههای بتا برای درمان مداوای بیماری شریانهای کرونری ، داروهای کاهش دهنده کلسترول مانند لوپید. اگر ریزش موی فرد دلیل دارویی داشته باشد، باید برای ارزیابی خود به پزشک مراجعه کند. ممکن است پزشک بتواند دوز دارو را کاهش دهد یا برای فرد داروی دیگری سوق تجویز کند.
عفونت های پوست سر
کرم زنگ (Ringworm) یک عفونت قارچی است که میتواند یکی از علل ریزش موی سر باشد. این کرم حلقوی روی پوست سر میتواند باعث ایجاد طاسی موقت سر شود.
علائم کرم حلقوی پوست عبارتند از: لکههای کوچک پوستی، موهای شکننده، لکه های قرمز پوست، تاولهای روی پوست سر. اگر کرم حلقوی به خودی خود بهبود نیابد ، ممکن است پزشک داروی ضد قارچ تجویز کند.
تروما؛ علت ریزش مو از ریشه
تروما یا صدمه به سر از جمله سقوط از ارتفاع، تصادفات رانندگی ضربههای فیزیکی به سر و… میتواند یکی از علتهای ریزش مو از ریشه باشد.
قند خون بالا و ریزش مو
تجمع قند در خون میتواند به رگها و ارگانهای خونی بدن آسیب برساند. رگهای خونی سالم برای انتقال اکسیژن و مواد مغذی به هر قسمت از بدن از جمله فولیکولهای مو ضروری است.
اگر فولیکولهای مو به اندازه کافی اکسیژن و مواد مغذی دریافت نکنند، میتواند بر رشد مو تأثیر بگذارد. ممکن است موهای بیشتری از بین بروند یا موهای جدید با سرعت کمتری رشد کنند. به همین دلیل فشار خون میتواند علت ریزش مو سکه ای یا طاسی در افراد باشد.
دیابت؛ علت ریزش سکه ای مو
دیابت نوع 1 میتواند خطر ابتلای فرد به آلوپسی آره آتا را افزایش دهد. در مبتلایان به این بیماری سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غدههای مو حمله میکند و و علت ریزش مو سکه ای یا طاسی در بدن میشود.
افراد مبتلا به دیابت نوع 2 غالباً نسبت به انسولین مقاومت نشان میدهند. به این معنی که سلولهای بدن آنها به طور مناسب به انسولین پاسخ نمیدهد. پژوهشها ثابت کرده بین مقاومت بدن در برابر انسولین و نوعی آلوپسی ارتباط وجود دارد.
لوپوس اریتماتوس سیستمیک و ریزش مو
لوپوس یک بیماری خود ایمنی است که به بافتهای پیوندی پوست، در اثر حمله سیستم دفاعی به بدن، آسیب میرسد. این عارضه سبب ایجاد علائم متعدد در فرد میشود. لوپوس ممکن است روی پوست سر نیز تأثیر بگذارد که در نتیجه، علت ریزش مو شدید در فرد میشود. این بیماری در زنان شایعتر از مردان است.
ریزش مو در سرطان
سرطانهایی مانند لنفوم هاجکین ممکن است باعث ریزش مو شود. لنفوم هاجکین نوعی سرطان خون است که منشأ آن گلبولهای سفید خون و گروهی از لنفوسیتها هستند. این بیماری در مردان شایعتر است.
شیمی درمانی که برای درمان سرطان تجویز میشود نیز از دلایل ریزش مو میباشد.
ریزش در موی سر به علت شوک جسمی یا عاطفی
تغییرات سریع روحی و جسمی میتواند موجب ریزش قابل توجه مو شود. نمونههایی از این نوع شوکها عبارتند از: مرگ اعضای خانواده، کاهش شدید وزن، تب بالا و …
استرس و ریزش مو
استرس ذهنی و فیزیکی میتواند علت ریزش مو سکه ای یا ریزش سکه ای ریش در افراد باشد. اضطراب و استرس بیش از حد میتواند در چرخه رشد مو اختلال ایجاد کند. فرد ممکن است چند ماه پس از تجربه ای پرتنش، دچار ریزش شدید مو شود. اما پس از باز گشت آرامش روانی به فرد چرخه رشد مو دوباره از سر گرفته میشود و ریزش و کاهش مو متوقف میشود .
سوء تغذیه و رژیم غذایی نادرست
کمبودهای تغذیهای میتوانند مهم ترین علت ریزش مو باشند. اختلالات غذا خوردن مانند بی اشتهایی و بولیمی (پرخوری) نه تنها بدن را تحت فشار قرار میدهد بلکه مواد مغذی را از سلولهایی که به رشد موهای سالم کمک میکنند دور میسازد.
رژیمهای غذایی شدید و بدون برنامه نیز علتی برای ریزش مو است. رژیم غذایی شدید باعث کمبود پروتئین و ویتامینها میشود و میتواند ریزش موی شدید را در پی دشته باشد.
در صورتی که فرد وزن زیادی کم کند و یا در دوره کاهش وزن ریزش مو را تجربه میکند باید برای آزمایش خون به پزشک مراجعه کند تا بررسی شود که آیا کمبود مواد غذایی علت ریزش موهای فرد است یا ریزش دلیل دیگری دارد.
کمبود آهن و ریزش مو
شایعترین کمبود تغذیهای جهان کمبود آهن است. کمبود آهن یک عامل مهم در ریزش مو به خصوص در زنان است. کمبود آهن علاوه بر ریزش ممکن است باعث نازک شدن، شکنندگی و کم شدن سرعت ریزش مو باشد.
افزایش آهن بدن در افراد مبتلا به کمبود آهن میتواند به درمان آن کمک کند. اما اگر میزان آهن بدن فرد مبتلا به ریزش مو کافی باشد مصرف آهن تاثیری در رشد موها ندارد.
کمبود روی و ریزش مو
روی برای بدن یک عنصر ضروری است، زیرا بدن به تنهایی نمیتواند آن را تولید کند و باید از طریق رژیم غذایی تهیه شود. منابع اصلی روی در ماهی و گوشت است. کمبود روی در افرادی که مقادیر زیادی غلات مصرف میکنند، در کسانی که گوشت کم مصرف میکنند و در کودکان شیرخوار به دلیل کمبود روی در شیر مصرفی دیده شود.
ارتباط مستقیمی بین کمبود روی و علت ریزش مو وجود دارد. کمبود روی در بدن ارتباط مستقیمی با بیماری آلوپسی دارد. رشد مجدد مو در افراد مبتلا به آلوپسی مستلزم استفاده از مکمل روی میباشد.
عدم تعادل در مصرف ویتامین و ریزش مو
کمبود ویتامینها و پروتئینها در بدن علت ریزش مو در افراد است.. در واقع ویتامینها فولیکولهای مو را تحریک میکنند تا رشد کنند. از طرفی افزایش مصرف بعضی ویتامینها نیز میتواند باعث ریزش مو شود. در ادامه به نقش ویتامینها در ریزش و کاهش موی سر اشاره میکنیم:
ویتامین A
موها برای رشد نیاز به ویتامین A دارند. ویتامین A در پوست مادهی چربی به نام سبوم تولید کنند که باعث سلامت موها میشود. اما باید به این نکته توجه کرد که مصرف ویتامین A دچار افراط نشود زیرا میتواند عکس عمل کند و باعث ریزش مو شود. هنگامی که سطح ویتامین A خیلی زیاد شود، گردش آن در خون با اختلال روبهرو میشود. این اتفاق نیز میتواند علت ریزش مو باشد.
کمبود ویتامین B
ویتامین B شامل هشت ویتامین محلول در آب است: تیامین (1B) ، ریبوفلاوین (2B) ، نیاسین (3B) ، اسید پانتوتنیک (5B) ، ویتامین (6B) ، بیوتین (7B) ، فولات و ویتامین 12B.
در میان این هشت ویتامین گروه B کمبود بیوتین نقش خاصی در ریزش مو دارد. در واقع ریزش مو، ایجاد لکه روی پوست و ناخنهای شکننده علائم مهم کمبود بیوتین در بدن است.
تحقیقات نشان داده افرادی که از ریزش مو رنج میبرند با مصرف روزانه 5-4 میلی گرم بیوتین، سلامت مو را بعد از 4-3 ماه به دست میآورند. مصرف بیوتین بر درمان آلوپسی نیز تاثیر گذار است.
بدن هر روز به مقدار مشخصی بیوتین نیاز دارد زیرا بدن بیوتین اضافی را دفع میکند. قارچ، آوکادو ، تخم مرغ، کره بادام زمینی و غیره منابع سرشار از بیوتین هستند. کمبود نیاسین (3B) ، نیز از دیگر علت ریزش مو است. نیاسین به گردش خون در بدن کمک کرده و با هدایت خون به سمت ریشههای مو، سبب شادابی آن میشود.
ویتامین B5 یا اسید پانتوتنیک نیز از ویتامین ضروری برای سلامت مو است. از علائم کمبود ویتامین B5 در بدن کاهش رویش مو میباشد. اسید پانتوتنیک مواد مغذی کافی را برای عملکرد درست فولیکولهای مو آماده میکند.
تخم مرغ، عدس، فرآورده های گوشتی، سیب زمینی، آووکادو، کلم، شیر، قارچ، غلات و… منابع اسید پانتوتنیک در بدن هستند.
گلبولهای قرمز که وظیفه رساندن اکسیژن و مواد غذایی را به فولیکولهای مو دارند به طور کلی به ویتامینهای گروه B احتیاج دارند. به همین دلیل وجود این ویتامینها برای رشد مو ضروری است.
کمبود ویتامین C
ویتامین C در جذب آهن در بدن نقش مهمی دارد. همان گونه که قبلا اشاره شد کمبود آهن یکی از علل ریزش موی سر است. بنابراین، مصرف ویتامین C در بیماران مبتلا به کمبود آهن که از ریزش مو رنج میبرند از اهمیت بالایی برخوردار است.
کمبود ویتامین D
ویتامین D نقش مهمی در ایجاد و تولید مو دارد و کمبود آن میتواند علت ریزش مو باشد.. این ویتامین به تشکیل فولیکولهای جدید مو کمک میکند. از طرفی کمبود ویتامین Dدر بروز بیماری آلوپسی مؤثر است.
علت ریزش مو در زنان
کم پشت شدن موها در زنان میتواند به علت شرایط خاصی که در آن قرار میگیرند مانند بارداری و… باشد. خوشبختانه، روشهای بسیاری برای درمان ریزش مو در زنان و مردان نیز وجود دارد؛ البته یافتن راه درمان این عارضه وابسته به کشف علت ریزش مو است و می تواند در زنان و مردان علت های متفاوتی داشته باشد.
در ادامه به مهمترین علل ریزش مو در زنان اشاره خواهیم کرد:
ریزش هورمونی مو
ممکن است در اثر تغییر هورمونهای بدن ریزش مو در زنان اتفاق بیفتاد. عواملی مانند بارداری، زایمان، پیشگیری از بارداری، تنبلی تخمدان، تیروئید و یائسگی می تواند موجب این اختلال و در نتیجه ریز موقت مو در زنان شود. در دوران بارداری، به دلیل ترشح زیاد هورمون پروژسترون مقداری ریزش مو کاملا طبیعی است اما این وضعیت موقتی است. اگر احساس میکنید دچار ریزش شدید و غیرعادی مو هستید، باید با پزشکتان مشورت کنید تا علت دقیق آن مشخص شود.
علت ریزش مو بعد از زایمان
برخی از خانمها ممکن است اندکی بعد از زایمان، کم پشتی مو را تجربه کنند. علت ریزش مو در شیردهی مربوط به کاهش سطح استروژن است. این نوع از کاهش مو نیز موقتی است و معمولاً طی یک سال یا زودتر برطرف میشود.
مصرف قرصهای ضد بارداری؛ علت ریزش مو شدید در زنان
مصرف مداوم قرصهای ضد بارداری در بانوان، میتواند علت ریزش مو در آنها باشد. در مورد برخی دیگر ممکن است بعد از قطع مصرف هم، چندین هفته یا چند ماه ریزش مو اتفاق بیافتد.
اگر افراد قرصهای ضد بارداری مصرف میکنند، میتوانند قرصهایی را انتخاب کنند که سطح اندروژن پایینی دارند. این اتفاق میتواند به کاهش خطر ریزش مو کمک کند. سایر روشهای پیشگیری از بارداری نیز ممکن است که بر روی هورمونها تأثیر بگذارد.
ریزش مو یائسگی
قبل از یائسگی افزایش سطح استروژن و پروژسترون در بدن خانمها باعث پایین نگه داشته شدن سطح تستسترون در بدن آنها میشود. اما در دوران یائسگی، سطح استروژن کاهش پیدا میکند و بدن تولید نوع دیگری از هورمون به نام آلفا ۵ را آغاز میکند. هورمون آلفا 5 بر تستسترون موجود در بدن خانمها تاثیر میگذارد و آن را به دی هیدرو تستسترون تبدیل میکند. این اتفاق باعث میشود موها با الگوی مردانه در ناحیه اطراف شقیقهها و فرق سر کم حجم و نازک شود.
تنبلی تخمدان، علت ریزش مو جلوی سر خانمها
زنانی که مبتلا به تنبلی تخمدان هستند، میزان آندروژنهای غیر طبیعی بالایی دارند که پزشکان به آن هورمونهای مردانه میگویند. گاهاً این عدم تعادل هورمونی میتواند علت ریزش مو به خصوص در ناحیه جلوی سر شود.
آلوپسی کششی؛ علت ریزش مو از ریشه
دم اسبی کردن موها، در جایی که موهای کنار پوست سر محکم کشیده میشود، علت ریزش مو از ریشه است که به آن آلوپسی کششی میگویند.
علت ریزش مو در مردان
همانطور که بیان شد علت ریزش شدید مو در مردان میتواند عامل ارثی داشته باشد. علت ریزش مو از وسط سر یا ریزش مو با الگوی مردانه، آلوپسی آندروژیک است. حدود 85 درصد از مردان در سن 50 سالگی دچار نازک شدن شدید مو میشوند. این اتفاق میتواند در مردانی که زمینه ارثی دارند قبل از 21 سالگی شروع شود. از دیگر دلایل ریزش مو در مردان میتوان به سیگار کشیدن، استرس، مصرف داروهای خاص و بیماریهای خاصی که در بالا نام بردیم، اشاره کرد.
علت ریزش مو در پسران
میتوان گفت که علت ریزش مو در نوجوانان ناشی از طاسی با الگوی مردانه است، یک ویژگی ژنتیکی که از والدین به فرزندان ارث میرسد. علل دیگر عبارتند از مصرف برخی داروها، ویتامین A بیش از حد، یا مصرف نکردن پروتئین کافی. همچنین بیماری یا استرس میتواند منجر به ریزش ناگهانی و شدید مو در پسران شود که به آن تلوژن افلوویوم میگویند.
علت ریزش مو در کودکان
بسیاری از ما فکر میکنیم که فقط با افزایش سن، ریزش مو اتفاق میافتد، برای همین ریزش مو در کودکان میتواند باعث نگرانی ما شود. درحالی که باید بدانیم، ریزش مو در کودکان نسبتاً شایع است.
در کودکان، علت ریزش مو شدید، عفونت های قارچی یا باکتریایی، تلوژن افلوویوم (ریزش موی ناشی از استرس) و آلوپسی کششی بیان شده است. اگر کودک دچار ریزش ناگهانی مو شود یا ریزش مو سبب ایجاد لکههای طاس گرد به اندازه یک چهارم در نقاط مختلف سر او شود، ممکن است یک بیماری ژنتیکی به نام آلوپسی آره آتا داشته باشد.
اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده کودک به آن مبتلا باشد، احتمال ابتلا به آن بیشتر میشود. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به فولیکول های مو حمله میکند و باعث ریزش تکههای کوچک مو میشود. این بیماری مسری نیست و موهای کودک ممکن است دوباره رشد کنند، اما امکان ریزش مجدد وجود دارد.
کرم حلقوی یک عفونت قارچی شایع و مسری پوست دلیل اصلی ریزش مو در کودکان است. این عفونت باعث ایجاد بثورات قرمز و حلقهای شکل در سر کودک میشود. هنگامی که کرم حلقوی پوست سر کودک را درگیر میکند لکه های قرمز و خارش دار ممکن است روی پوست سر او ظاهر شوند. مراقبان ممکن است متوجه شوند که کودکشان پوست سر خود را می خراشد یا می مالد که باید از این امر جلوگیری کنند.
علت ریزش مو از نظر طب سنتی
در طب سنتی هم مانند علم پزشکی، متخصصان این طب دلایل مختلفی را برای این عارضه بیان کرده اند که در ادامه به آن میپردازیم. اما برای دانستن درمان ریزش مو در طب سنتی و بیان علل آن به تفکیک بهترین متخصصان طب سنتی میتوانید مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.
مهمترین علت ریزش مو در طب سنتی به شرح زیر است:
- معتدل نبودن طبع فرد و داشتن طبع سرد یا گرم
- افزایش صفرا در مردان
- خلط صفرا و بلغم
- غلبه بلغم
- شیردهی ، قاعدگی شدید و کم خونی در زنان
- فقر املاح بدن
- عوامل ارثی و هورمونی
- استرس
سوالات متداول
علت ریزش مو سکه ای چیست؟
اکثر افراد مبتلا به کمکاری یا پرکاری تیروئید به بیماری خود ایمنی تیروئید (هاشیموتو) نیز مبتلا هستند. آلوپسی آره آتا نوعی از ریزش مو است که در افراد مبتلا به بیماری خود ایمنی تیروئید بیشتر اتفاق میافتد. در بیشتر موارد این عارضه گذرا است و پیشرفت نمیکند، اما متاسفانه میتواند علت ریزش تکه ای مو و باعث طاسی قابل توجهی در فرد شود. شرایط خود ایمنی نادر دیگری وجود دارد که میتواند باعث ریزش مو از طریق اسکار شود (مانند لوپوس اریتماتوز)، که با بیماریهای خود ایمنی تیروئید مرتبط است.
علت ریزش موی نوزاد چیست؟
در طول شش ماه اول زندگی، اکثر نوزادان موهایی را که با آن متولد شدهاند از دست میدهند. موهای تازه متولد شده میریزند تا راه را برای موهای بالغ باز کنند. این نوع ریزش مو کاملا طبیعی است و جای نگرانی ندارد.
آیا سشوار کشیدن موی کودک باعث ریزش موی او میشود؟
گرمای بیش از حد ناشی از سشوار کشیدن یا صاف کردن مو نیز میتواند به مو آسیب برساند و باعث ریزش آن شود. هنگام خشک کردن موهای کودک، باید از دمای کم استفاده کرد. اما در کل بهتر است، موهای کودک هر روز با سشوار خشک نشود.
علت ریزش مو بعد از کراتین چیست؟
با اینکه کراتین یک مکمل طبیعی است، وجود مقادیر زیاد آن در سیستم بدن فرد میتواند عوارض جانبی خاصی از جمله ریزش مو را ایجاد کند. کراتین باعث افزایش سطح DHT در بدن میشود. دی هیدروتستوسترون هورمونی است که از تستوسترون، هورمون جنسی اولیه دستگاه تناسلی مردانه تشکیل شده است. از آن جایی که برای رشدمو، فولیکولهای مو باید چرخه رشد، مرحله استراحت و ریزش فولیکولهای را طی کنند، افزایش سرعت DHT مرحله رشد مو را تسریع میکند. این امر منجر به نازکتر و ضعیفتر شدن رشتههای مو میشود که منجر به ریزش سریع مو میشود. ریزش مو بعد از کراتین به عملکرد کلی بدن و شرایط پزشکی زمینهای فرد نیز بستگی دارد.
آیا استفاده از نرم کنندهها علت ریزش مو است؟
استفاده از نرمکننده دلیل قطعی برای ریزش یا کم پشت شدن مو نیستند. کف شامپو باعث میشود که متوجه ریزش طبیعی موهای مرده نشوید، اما در مورد نرمکنندهها چون کف نمیسازند، جدا شدن موهای مرده بیشتر به چشم میآیند.
علت ریزش مو در نوجوانان چیست؟
اصلیترین علل وجود این عارضه در نوجوان میتواند عوامل ژنتیکی، عدم تعادل هورمونی و بیماریهای زمینهای و کمبودویتامینها باشد. در برخی موارد، ریزش مو با درمان مناسب قابل برگشت است.
آیا امکان دارد موي ریخته شده دوباره رویش میکند؟
موهایی که از ساقه میشکنند، نازک میشود و یا به علتی قابل رفع، ریزش میکنند ممکن است دوباره، با رفع علت ریزش، مجددا رشد کنند. اما اگر علت ریزش مو طاسی و موارد ژنتیکی باشد احتمال رویش مجدد آن وجود ندارد
منابع